Napisy: „Na ustach kultura, a w portfelu dziura”, „Dobro narodowe, a pensje głodowe”, widniały na transparentach, z jakimi na początku lutego br. na warszawski pl. Bankowy, pod siedzibę Urzędu Marszałkowskiego, przyszli artyści z Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Nie brakowało też przyśpiewek, w których „na ludową nutę” członkowie zespołu domagali się podwyżek płac.
- Jesteśmy najbardziej znaną i najważniejszą instytucją kultury podległą Samorządowi Województwa Mazowieckiego. A pensje mamy głodowe, podwyżek nie było od lat - tłumaczyli swój krok artyści. I mówili o swoich zarobkach.

2,4 tys. zł po 20 latach pracy

- Ja po 22 latach pracy dostaję miesięcznie 2,4 tys., kolega ze stażem 17-letnim zarabia 1,7 tys., a ci, którzy pracują trzy lata, dostają 1,5 tys. zł brutto. To kpiny - denerwuje się szefowa związków zawodowych w „Mazowszu” Iwona Wieczorek. I dodaje, że protestacyjny wiec na pl. Bankowym był aktem desperacji. W referendum akcję protestacyjną poparło 2/3 członków zespołu.
- Od lipca ub.r. jesteśmy w sporze zbiorowym, ale nikt z naszymi postulatami się nie liczy. Ani radni, ani urzędnicy. Większe zainteresowanie wzbudzamy u Polonii, w USA czy w Argentynie, niż u tych, którzy odpowiadają za nasze istnienie i koncertowanie - mówią rozżaleni artyści.
Jedynym efektem strajku było skłonienie samorządowców i urzędników do przyjrzenia się sprawie. Artyści na razie protest zawiesili.
- Jest powołana nowa osoba, która ma pełnić obowiązki dyrektora - wyjaśnia rzecznik Urzędu Marszałkowskiego Marta Milewska. - Teraz analizuje kwestie finansowe, sprawdza liczbę zatrudnionych osób, ich płace, ale także liczbę koncertów, działalność impresariatu.
Rzecznik przyznaje, że kiedy rozpoczynano prace nad tegorocznym budżetem, władze województwa brały pod uwagę realizację postulatów płacowych. Ale, jak czytamy w najnowszym komunikacie Urzędu Marszałkowskiego, „w obliczu trudnej sytuacji finansowej, w jakiej znalazło się województwo, nie będzie to możliwe”. Urzędnicy tłumaczą, że budżet województwa musi być zweryfikowany w związku z kryzysem i nowymi prognozami ministra finansów. Dodatkowo Samorząd Województwa Mazowieckiego płaci w tym roku wyjątkowo wysokie tzw. janosikowe, czyli odprowadza na rzecz innych regionów 659 mln zł, tj. aż 40 proc. swoich dochodów. Aby zapłacić pierwszą ratę, samorząd, paradoksalnie, musiał zaciągnąć pożyczkę.
- Wszystkie instytucje kultury podległe Marszałkowi musiały zmniejszyć swoje bieżące wydatki o 15 proc. - przypomina rzecznik Milewska. - W sytuacji, kiedy wszystkie instytucje są zmuszone do oszczędności, podwyższanie pensji, czyli wydatków bieżących, jednej z nich byłoby nieuczciwe wobec pozostałych placówek.

Konkretów nie ma

Ale artyści protestują przeciwko takiemu stawianiu sprawy.
- Nasz protest nie jest tylko roszczeniem finansowym - mówi Iwona Wieczorek. - Niskie pensje są pochodną złego zarządzania placówką. Na etatach jest np. 160 osób, z czego tylko 100 to artyści. Jest przerost administracji, urzędników. Żeby to się chociaż przekładało na organizowanie nam koncertów.
- Niskie zarobki to najbardziej nośne hasło naszego protestu - przyznaje wokalistka zespołu Magda Zalipska. - Ale tak naprawdę chcemy zwrócić uwagę na bardzo trudną sytuację instytucji kulturalnych, nie tylko naszego zespołu. Zespół „Mazowsze” jest też jednak wyjątkowo słabo dofinansowywany przez Urząd Marszałkowski, któremu podlegamy.
Artyści wskazują na konkretne liczby.
- Nasz roczny budżet to 7,5 mln zł. A zespół „Śląsk”, z którym w pewien sposób konkurujemy, dostaje od Marszałka Województwa Śląskiego 14 mln zł. Dodatkowo dotowane są tam też bilety - wylicza Zalipska.
Bilet na koncert „Mazowsza” kosztuje 60 zł. Artyści twierdzą, że to drogo, ale zupełnie nie jest tak ze względu na ich apanaże.
- Pracownicy administracji mają pensje zdecydowanie wyższe - mówią rozżaleni.
Przyznają, że warunki pracy mają bardzo dobre. Dzięki unijnym dotacjom Urząd Marszałkowski wybudował tzw. Matecznik Mazowsza we wsi Karolin. Jest tam sala koncertowa na ponad 500 osób, nowoczesne sale do ćwiczeń.
- To jedno z najnowocześniejszych zapleczy w Polsce - zachwala rzecznik Milewska.
- Miło się ćwiczy w dobrych warunkach - przyznaje Iwona Wieczorek. - Ale cały Karolin nie był budowany tylko z myślą o nas, artystach. Jest tu hotel, karczma.
Szkoda tylko, że, według prawników, nie do końca wiadomo, czy te obiekty można komercyjnie wykorzystać. Unijne pieniądze są celową dotacją na rozbudowę siedziby zespołu, na cele kultury.
- Podobno Urząd Marszałkowski zamówił kolejną ekspertyzę w tej sprawie - mówią artyści. Dodają, że na razie jedynym efektem protestu jest uświadomienie radnym sejmiku problemów zespołu „Mazowsze”. Ale konkretów nie ma.
Nowy dyrektor Włodzimierz Izban na razie analizuje sytuację. I ocenę ma nieco inną niż członkowie zespołu.
- Nie ma impresariatu z prawdziwego zdarzenia, za dużo jest pracowników obsługi. A i poziom artystyczny jakby trochę „się rozszedł” - wylicza. Dodaje, że potrzebna jest gruntowna reorganizacja.
- To nie jest tylko kwestia pieniędzy. Zwłaszcza że najniższe wynagrodzenia pobiera nie więcej niż 20 proc. artystów, i to tylko tych z najkrótszym stażem.
Artyści z zespołu ostrożnie przyglądają się działaniu nowej dyrekcji. Twierdzą, że wybór nie jest najszczęśliwszy, bo dyrektor Izban jest też dyrektorem Mazowieckiego Teatru Muzycznego, finansowanego również z kasy Marszałka województwa.
- Paradoksalnie więc jesteśmy dla siebie konkurencją - mówi szefowa związków artystów. - A słuchy chodzą, że obie instytucje mogą zostać połączone.
Dyrektor Izban o niczym nie przesądza, ale dodaje, że Teatr Muzyczny konkurencją dla „Mazowsza” nie jest. - I zarządzany jest zupełnie inaczej. Na etacie mam tylko 17 osób. Artyści są zatrudniani na umowy o dzieło przy poszczególnych spektaklach. Ostatnio wystawialiśmy operetkę w Filharmonii Narodowej. Grało 80 osób - mówi.
Jaki będzie finał kłopotów „Mazowsza” - nie wiadomo. Na razie artyści strajk zawiesili. Mają poparcie NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze i Związku Artystów Scen Polskich.

„Mazowsze” powstało w 1948 r.; zespół założyli Tadeusz Sygietyński i Mira Zimińska-Sygietyńska. Początkowo zespół opierał repertuar na folklorze centralnego regionu Polski. Teraz ma w programie tańce i piosenki z ponad 40 regionów kraju. Od lat „Mazowsze” cieszy się wielką popularnością wśród Polonii