Jest gorące, słoneczne przedpołudnie. 3 sierpnia 2010 r. W harcerskiej bazie „Orle Gniazdo”, położonej na terenie Nadleśnictwa Rajgród, będącej bazą wypoczynkowo-rekolekcyjną trzech podlaskich diecezji, rzesza gości witana przez harcerską wartę u bram bazy. Mundury leśników, weteranów policjantów, wojskowych, straży granicznej, członków formacji „Strzelec”, strażaków. Poczty sztandarowe wszystkich tych służb. Są samorządowcy z wicemarszałkiem województwa podlaskiego, burmistrzami, radnymi, profesorowie, dyrektorzy okolicznych szkół wraz z młodzieżą, księża. Poprzedzany konną banderią, wjeżdża odkryty powóz z gośćmi honorowymi - wdową po ostatnim Prezydencie RP na Uchodźstwie Ryszardzie Kaczorowskim - Karoliną Kaczorowską i jej córką Alicją Jankowską.
Wszystkim kieruje Marian Podlecki, miejscowy nadleśniczy, dobry duch tego miejsca - harcmistrz, inicjator tej uroczystości.
Do polowego ołtarza, procesjonalnie, tuż za pocztami sztandarowymi zbliża się duchowieństwo z arcybiskupem białostockim Edwardem Ozorowskim, biskupem diecezji łomżyńskiej Tadeuszem Bronakowskim i biskupem pomocniczym diecezji ełckiej Romualdem Kamińskim. Harcerski zespół śpiewa pieśń na wejście:
„Dzięki Ci, Boże mój, za ten Krzyż,
Który Jezus cierpiał za mnie”.
Wokół ołtarza proste ławki, krzesło dla Pani Prezydentowej i oddzielnie stojące dwa krzesła, które pozostają puste - dla dwojga Gości, którzy nigdy już tu nie przybędą...
Szef Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych Ryszard Ziemblicki wita przybyłych:
- Spotkania na „Orlim Gnieździe” przechodzą do tradycji Podlasia. Spotykają się tu harcerze i leśnicy, aby wspominać ważne historyczne wydarzenia i ludzi, którzy zasłużyli się dla Ojczyzny. To dobra lekcja wychowania obywatelskiego i doskonała okazja kształtowania patriotycznych postaw wśród młodego pokolenia Polaków. Naród kształtujący swą tożsamość musi pamiętać o ważnych wydarzeniach historycznych i musi przechować pamięć o swoich bohaterach.
Rozpoczyna się Eucharystia w intencji tych, którzy przed 70 laty zostali zamordowani w Katyniu, i tych, którzy w rocznicę katyńskiej tragedii zginęli w rządowym samolocie, lecąc na katyńskie uroczystości.
W homilii bp Romuald Kamiński, na prośbę młodzieży, wyjaśnia, jak w duchu wiary zrozumieć sens Golgoty Wschodu.
- Tu są skumulowane te wszystkie elementy, po których się rozpoznajemy jako Polacy, i te, po których rozpoznajemy, że tu jest Polska. Miejsce przyjazne, piękne, zaciszne. Tu są znaki polskie, tu się mówi o historii, tu się wspomina bohaterów, mówi się o męczennikach i ludziach sławnych, a w okolicy dba się o groby poległych. Tu jednoczy nas modlitwa, tu jest miejsce nauki dla przyszłych pokoleń.
A odpowiadając na trudne pytanie o sens dziejowych tragedii, jakich nie szczędziła naszemu narodowi historia, nawiązał do jednego z czytań liturgicznych - fragmentu tekstu proroka Jeremiasza, nazywanego prorokiem cierpiącym, i porównał losy narodu wybranego z obfitującymi w tragiczne wydarzenia losami Polaków.
- Trzeba na nie patrzeć z nadzieją i ufnością. Nie wszystko jesteśmy w stanie zrozumieć, a tylko perspektywa spojrzenia przez wiarę może nam pozwolić tę próbę podjąć. Drogi, którymi Bóg prowadzi nas przez historię, wydają się trudne, nawet okrutne, i są dla nas zagadką. Serce podpowiada, że Bóg przez trudne doświadczenia przygotowuje nas do zwycięstwa, a tak liczne w naszej historii ofiary muszą kiedyś przynieść dobre owoce. A kogo Bóg prawdziwie miłuje, komu przeznacza wielkie zadania, tego doświadcza...
Po Eucharystii uczestnicy uroczystości przechodzą pod pomnik stojący na placu apelowym. Jest to głaz opatrzony granitową tablicą. Strzeże jej orzeł, jaki pojawił się na polskich sztandarach w 1918 r., po odzyskaniu niepodległości. Na tablicy widnieje napis: „KATYŃ 1940 - SMOLEŃSK 10.04.2010”. I łacińska sentencja „AMOR PATRIAE OMNIA VINCIT” - Miłość Ojczyzny wszystko zwycięży. Na maszty wciągają biało-czerwoną flagę i harcerski sztandar. Rozlega się harcerski hymn:
„Wszystko, co nasze, Polsce oddamy,
W Niej tylko życie, więc idziem żyć”.
Mundurowi salutują, cywile stoją wyprężeni na baczność. Przygotowana jest urna, która zostanie wmurowana w podstawę pomnika. Jest to urna z ziemią, przywiezioną z mogił ofiar katyńskich przez leśników, którzy 10 kwietnia czekali tam na przylot delegacji z Prezydentem RP Lechem Kaczyńskim...
Przedstawiciele służb i formacji wkładają do urny kolejno przedmioty symbolizujące tych, którzy zginęli w Katyniu i innych miejscach kaźni: kapłański krzyżyk, orzełki Wojska Polskiego, Straży Granicznej, Policji, Straży Pożarnej, Służby Leśnej oraz krzyż harcerski i lilijkę Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.
Dyr. Ziemblicki umieszcza zamkniętą urnę w otworze u podstawy pomnika. Harcerze zasypują ją ziemią z pól bitewnych powstania listopadowego, styczniowego, wojen światowych, miejsc egzekucji i grobów pomordowanych. Komora zostaje zamknięta kamieniem, na którym wyrzeźbiony jest żołnierski guzik. Uczennica gimnazjum deklamuje wiersz Zbigniewa Herberta:
„Tylko guziki nieugięte
przetrwały śmierć świadkowie zbrodni
z głębin wychodzą na powierzchnię”...
Bp Bronakowski dokonuje poświęcenia pomnika. Delegacje składają wieńce i kwiaty. Na ręce oboźnego przekazany zostaje dar biskupa ełckiego Jerzego Mazura, poprzednio biskupa diecezji irkuckiej - różaniec wykonany z syberyjskich kamieni, z prośbą, aby modlili się na nim za ofiary zbrodni katyńskiej i ofiary katastrofy rządowego samolotu.
Dyr. Ziemblicki wręcza najwyższe leśne odznaczenie - Kordelas Leśnika Polskiego - ks. dr. hm. Aleksandrowi Dobrońskiemu i ks. dr. hm. Tadeuszowi Białousowi, przyznane za wkład w patriotyczne wychowanie młodzieży i współtworzenie „Orlego Gniazda”.
Córka Prezydenta Kaczorowskiego hm. Alicja Jankowska, płk hm. Kazimierz Kmita, panie dyrektor gimnazjów Barbara Ciszewska i Marzena Sułkowska oraz biskupi otrzymują odznakę „TOKI 1863”, ustanowioną przez Nadleśnictwo Rajgród na pamiątkę bitwy w czasie powstania styczniowego. Nadleśniczy dziękuje sponsorom budowy pomnika państwu Helenie i Zdzisławowi Wojno i Bogusławowi Wisowatemu.
Zapala się harcerskie ognisko. Goście stają w kręgu wokół niego. Słuchają pieśni o rycerstwie spod kresowych stanic, o obrońcach naszych polskich granic.
Karolina Kaczorowska dziękuje za zaproszenie na uroczystość. Mówi, że jest dumna, iż mogła się znaleźć w gronie młodzieży wiernej Bogu i Ojczyźnie.
Uroczystość dobiega końca. Jest godzina 13. Dokładnie o tej porze miało rozpocząć się usunięcie krzyża sprzed Pałacu Prezydenckiego w Warszawie.