Ojciec Kordecki bohaterem niepodległości ducha

Związać naród z Jasną Górą

Reklama

Więziony w Komańczy Prymas Wyszyński w pierwszych listach do Generała Paulinów na Jasną Górę pisał o konieczności nowej jej obrony, podkreślając przede wszystkim wymiar duchowy wykuwania wolności w nowych warunkach politycznych i społecznych. Ukazywał Ojca Kordeckiego jako mocarza ducha. Po napisaniu 16 maja 1956 r. Jasnogórskich Ślubów Narodu i przesłaniu ich tajną drogą na Jasną Górę, koncentrował się na odnowieniu Ślubów Jana Kazimierza, których 350-lecie będziemy obchodzić w roku przyszłym. Ciągle jednak powracał myślą do opatrznościowej roli Sanktuarium, zwłaszcza w chwilach beznadziejnych. Jeszcze 24 czerwca 1956 r. pisał: „Tak mocno wierzę w to, że Opatrzność dała Polsce dodatkową pomoc, wiążącą Naród w trudnych chwilach. Jasna Góra jest ostatnią deską ratunku dla Narodu. Występuje w sposób szczególnie widoczny wtedy, gdy jest ciężko i już znikąd, zda się, nie widać ratunku. W takich chwilach Wasza pomoc od Tronu Królowej Polski jest tą siłą jednoczącą rozbitków, którą uznają nawet nieprzyjaciele Boga i Narodu” (Wszystko postawiłem na Maryję, s. 122).
W tym samym liście napisał też, iż „Jasna Góra musi mieć dłuższe ramiona, by dosięgnąć wszędzie, gdzie władztwo Królowej Polski sięga. Trzeba związać bliżej jeszcze Naród cały z Jasną Górą” (tamże, s. 122). Potem będzie nie tylko nieustannie mówił o tym opatrznościowym powiązaniu, ale też będzie robił wszystko, żeby to, co zapoczątkowała heroiczna wiara i męstwo Ojca Kordeckiego, nie zostało zmarnowane. Czynił to zwłaszcza w kazaniach, i na Jasnej Górze, i w całej Polsce. Mówił wówczas o obronie zdrowego ducha Narodu, godności osobistej i chrześcijańskiej tożsamości. Prymas nie był w tym myśleniu duszpasterskim i społecznym odosobniony. Jego linię nowej obrony Jasnej Góry, budowania na fundamencie maryjnego zawierzenia, zdecydowanie i twórczo popierał metropolita krakowski - kard. Karol Wojtyła. Szczególnie mocno wybrzmiało to w 1973 r., kiedy świętowano 300-lecie śmierci o. Augustyna Kordeckiego.

Geniusz dziejowy ojca Kordeckiego

Reklama

Po jasnogórskich uroczystościach Królowej Polski biskupi przybyli 6 maja 1973 r. do Wieruszowa, gdzie w klasztorze paulińskim zmarł o. Augustyn Kordecki. Metropolita Krakowski mówił wówczas, że Maryja „otrzymała tytuł «Królowa Polski» po cudownej obronie Jasnej Góry, której głównym bohaterem był o. Augustyn Kordecki” (Oto Matka twoja, s. 229). W tym skromnym mnichu paulińskim - mówił Kardynał - objawił się dziejowy geniusz, „geniusz człowieka, w którym skupia się przeszłość i zarazem jak gdyby - zapoczątkowuje przyszłość” (tamże). W osobie Ojca Kordeckiego odżywają liczne postacie bohaterów naszej historii, gdyż moment podejmowania przez niego heroicznej decyzji obrony Jasnej Góry przypadł w czasie, gdy byliśmy już zalani potopem i ponad świetlanymi dziejami zbierały się już chmury zdrad i przekupstwa. Decyzja obrony Jasnej Góry była działaniem heroicznym wodza, odważnym i pokornym zarazem, jak przystało na zakonnika. Geniusz Ojca Kordeckiego - mówił kard. Wojtyła - „był zapoczątkowaniem nowych czasów, nowych zadań dziejów i ducha polskiego”. Dalej podkreślał kard. Wojtyła, że dzięki żołnierskiej odwadze Ojca Kordeckiego „Jasna Góra zadziwiła cały Naród”, jedyna obroniła się przed potopem, zaś „ten fakt mówił bardzo wiele współczesnym, ale ten fakt mówił jeszcze więcej potomnym” (tamże, s. 230).
We wspomnianej homilii Metropolita Krakowski, ukazując wielkość Ojca Kordeckiego, jako mocarza ducha, odwołał się do paryskich wykładów Adama Mickiewicza i mówił, że „Polska wszystkich stuleci, Polska naszych czasów musi patrzeć w stronę o. Augustyna Kordeckiego, bo w nim się wyraziły, skupiły jakby w soczewce najgłębsze prawdy o bycie, o duchu naszego Narodu. (...) Potęga wiary, potęga nadziei, to jest geniusz dziejowy o. Augustyna Kordeckiego. I kogóż można przeciwstawić tej postaci, kogóż można wskazać, w kim by się prawda o naszych dziejach i niepodległości polskiego ducha wyraziła pełniej i głębiej? (...) Kiedy przyszła dziejowa potrzeba, objawił się, a raczej nie on się objawił, objawiła go Opatrzność Boża, objawiła go Matka Boża i pozwoliła mu błyszczeć na horyzoncie naszych dziejów jako wspaniałej przewodniej gwieździe” (tamże, s. 231).
Kard. Wojtyła mówił to kazanie w bardzo trudnym okresie, po zapoznaniu się przez Episkopat Polski z dokumentami państwowymi o wychowaniu młodego pokolenia. Biskupi z przerażeniem stwierdzili, że „w tych dokumentach wszystko jest tak ujęte, jakby nie istniała cała ta przeszłość polskich dziejów, polskiego ducha, której wyrazicielem wspaniałym jest o. Augustyn Kordecki. Jak gdyby Kościół był nieobecny w dziejach polskiego Narodu i polskiego wychowania, jak gdyby Kościół, to znaczy chrześcijanie, katolicy, ludzie wierzący, byli nieobecni w życiu naszej współczesnej Ojczyzny, jak gdyby nas nie było. Bo kim my właściwie jesteśmy? Za co się nas liczy? Za co się nas uważa? (...) Mówimy głośno i otwarcie, i mówić będziemy, bo to jest dla nas bolesne, że tak nas potraktowano. (...) Mówić będziemy, jest to nasz święty obowiązek i będziemy czynić wspólnie wszystko, żeby to wychowanie, jakie odbierać ma nasza młodzież, nowe pokolenie, było zgodne z przekonaniami większości społeczeństwa, było zgodne z przekonaniami rodziców i dzieci” (tamże, s. 232-233).

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Mocne słowa kard. Wojtyły

Mocne i odważne słowa kard. Wojtyły zaskoczyły komunistów, którzy po cichu „liczyli”, że będzie on wytonowaniem mocy głosu świadectwa i odwagi kard. Wyszyńskiego, prymasa Polski. Słowa ważne nie tylko w ówczesnym czasie, ale również i dziś, kiedy przeżywamy nowy, swoisty potop, który zalewa duszę Narodu. Potop ten jest o wiele groźniejszy, gdyż nie przybiera otwarcie wrogiego wobec Kościoła i wartości ewangelicznych oblicza, niekiedy ubiera się w szaty nowoczesności i europejskości, raczej przemilcza prawdy, niż otwarcie je atakuje. Tym bardziej potrzeba nam dziś nowych Kordeckich, którzy prześwietlą zamiary wroga oraz Kmiciców, którzy z brawurą przepędzać będą „kuklinowskich”, pozornych i sprzedajnych pseudoprzyjaciół Jasnej Góry. Nowa obrona Jasnej Góry, to przede wszystkim obrona niepodległości i niezależności ducha człowieka, który wtedy będzie zdolny wznieść się na wyżyny heroizmu, gdy mocno będzie chodził po ziemi, ale modlitwą zanurzony będzie w niebie, jak wielki Ojciec Kordecki.

„Bez Boga ani do proga”

Bohaterski Przeor Jasnej Góry, który 350 lat temu podjął się beznadziejnej obrony w mniemaniu otoczenia, które widziało zaistniałe fakty zdrady całego prawie Narodu i osamotnienie na polu walki z protestanckim wrogiem, staje dziś przed nami nie tylko jako wzór do podziwiania i wygłaszania pochwał, ale przede wszystkim jako wezwanie do odwagi w dawaniu świadectwa autentyzmu chrześcijańskiego i narodowego. Jego geniusz dziejowy powinien dodawać nam otuchy w potopowej nawałnicy drwin z Kościoła i polskości.
Również dziś szydzi i drwi z nas nieprzyjaciel, pytając co nam z dawnych cnót pozostało, czy nadal „opłaca się” nam wierność rodzimej tradycji i przywiązanie do Kościoła. Potrzeba nam geniuszu Ojca Kordeckiego i odwagi jego odpowiedzi, że „jeszcze Najświętsza Panienka pokaże, że od burzących kolubryn mocniejsza”. Wobec groźby niewoli w Europie, która chce żyć „jakby Boga nie było”, wobec zniewolenia lenistwem duchowym i bezradnością wobec biedy materialnej wielu ludzi, nie wolno nam tracić nadziei. Ojciec Kordecki trwał na posterunku „wbrew nadziei” i „pokazał potomnym, że trzeba mieć niepodległego ducha. I mieli Polacy niepodległego ducha - mówił w Wieruszowie kard. Wojtyła - zachowali go i okazało się, że niepodległy duch potrafi nadawać kształty, nowe kształty najbardziej nawet opornej materii dziejów” (tamże, s. 230-231). Materia dziejów jest dziś trudna, nawet czasami beznadziejna, ale zwycięstwo przyjść może, jeżeli za słowami podziwu dla Ojca Kordeckiego pójdą czyny na miarę jego zawierzenia Bogu i Maryi. Niepodległy duch, który wie, że „bez Boga ani do proga” i ufa bezgranicznie Bożej Matce może dokonać cudów na naszej ziemi. Na ten cud czeka dziś Polska, Europa i świat - na cud obecności Boga, który chodzi ludzkimi drogami.

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.