Odstąpmy od nienawiści

Sława Izusu Christu!
Eminencjo Księże Kardynale,
Bracia Biskupi,
Bracia i Siostry,
Przyjmijcie na początku serdeczne pozdrowienia od biskupów i wiernych Kościoła katolickiego w Polsce.
Przywykliśmy od wieków do tego, że każde ważne wydarzenie chrześcijańskie przeżywamy podczas świętej Liturgii, pragnąc jednoczyć je ze zbawczą ofiarą Chrystusa. W ten sposób nasze ludzkie sprawy włączamy w wydarzenie najważniejsze, w Paschę Chrystusa: w Jego śmierć i zmartwychwstanie. Uczymy się patrzeć na nasze codzienne życie poprzez Krzyż naszego Pana i poprzez Jego Ewangelię.
Rok Eucharystii, który przeżywamy, jeszcze intensywniej pomaga nam zrozumieć, że Kościół żyje Eucharystią (Jan Paweł II), że w Liturgii nieustannie uczy się myślenia Ewangelią i że karmiąc się Chrystusowym Ciałem i Krwią, od Niego nabiera sił do życia zgodnego z wiarą.
W Kościele rzymskokatolickim w dzisiejszą niedzielę (XIII zwykłą) czytamy fragment Ewangelii św. Mateusza, w którym Pan Jezus stawia ważne wymagania swoim uczniom: „Kto miłuje ojca lub matkę, syna lub córkę bardziej niż Mnie, nie jest Mnie godzien” (por. Mt 10, 37).
A więc jeśli szczerze chcemy powiedzieć, że jesteśmy uczniami Chrystusa, że jesteśmy chrześcijanami, powinniśmy Jego naukę poznać i wypełniać. Kochać Go ponad wszystko i w świetle Jego miłości kochać matkę, ojca, brata i syna, kochać ojczyznę, naród i świat. On nam ludzkiej miłości nie odbiera, On ją porządkuje, uszlachetnia, czyni piękniejszą i trwalszą. A ilekroć człowiek o tym zapomni, ponosi stratę.
Dzisiaj stajemy przy wspólnym ołtarzu jak w Wieczerniku, jako dzieci jednego Kościoła Chrystusowego, pochodzące z dwóch narodów: ukraińskiego i polskiego. Wiemy, że nie zawsze braterstwo i miłość, której uczył nas Chrystus, były u podstaw naszych wzajemnych relacji. Warunkiem dobrego przeżycia Eucharystii jest czyste serce i dlatego wiele razy w czasie Liturgii prosimy: Kyrie eleison - Gospody pomyłuj śpiewamy ze wzruszeniem w liturgii wschodniej. Odmawiamy też modlitwę Ojcze nasz, wołając: „Odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom...”. Oczyszczenie prywatne, osobiste, każdego z nas jest potrzebne i konieczne, ale wiara i religia prawdziwa nie może być sprawą tylko prywatną. Musi ujawniać się w życiu. „Wiara bez uczynków jest martwa” (por. Jk 2, 20). Miłość Boga i miłość bliźniego to nierozłączne przykazania.
Cierpienie i ból zadane bliźniemu jest grzechem także przeciwko Bogu. Bez komunii z braćmi nie da się przeżyć w pełni poprawnej komunii z Bogiem, nie da się sprawować godnie Eucharystii. Grzech burzy jedność człowieka z Bogiem. Grzech nienawiści tę jedność zabija, uśmierca.
Dziś stajemy wobec Pasterzy i Wiernych Kościoła Greckokatolickiego na Ukrainie, aby powiedzieć, że jesteśmy świadomi, że jako wierzący w Jezusa Chrystusa nie zawsze mieliśmy dość odwagi, aby przeciwstawić się lekceważeniu, pogardzie, a nawet nienawiści niszczącej relacje między naszymi wiernymi i naszymi narodami. Przeto dziś pragniemy wznieść się ponad nasze historyczne zaszłości, ponad nasze kościelne obrządki, nawet ponad naszą narodowość ukraińską i polską. Pamiętajmy przede wszystkim, że jesteśmy dziećmi Boga i chcemy szczerze powiedzieć wobec siebie słowa: „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie” (List biskupów ukraińskich i polskich, Warszawa-Lwów, 19-26 czerwca 2005).
Wielkość narodu to nie tylko geniusz wynalazków, piękno poezji, muzyki, to nawet nie zwycięskie bitwy i ofiary życia (chociaż nie wolno i o nich zapomnieć), to nie tylko przywiązanie do ziemi, języka, tradycji i kultury, ale to wierność prawdzie - także tej, że jesteśmy dziećmi jednego Ojca - to umiejętność przebaczenia i przyznania się do własnych win, chęć naprawienia krzywd. To spojrzenie w dal i wzwyż, w nadprzyrodzoność, to umiejętność dotarcia aż do Boga, który jedynie jest sprawiedliwy, ale i miłosierny, który jedynie jest Panem historii. Także Panem przyszłości godnej i pięknej.
Uroczystość dzisiejsza stawia nas przed koniecznością egzaminu z naszego myślenia, także na temat historii. Odpowiedź na te ważne pytania pomoże nam mądrzej, lepiej i bardziej twórczo spojrzeć w przyszłość naszych Kościołów, bo to nasz obowiązek. A może i zadanie dla naszych narodów?
Czy można pisać historię narodów nienawiścią, kłamstwem i śmiercią? Można, niestety, można, i byłaby to cywilizacja śmierci, której nie możemy, nie godzi się zaakceptować! Przecież taka postawa zawsze woła o pomstę do Boga. Rozlana krew domaga się krwi, przemoc woła o przemoc, a kłamstwo próbuje się uzasadnić kolejnym kłamstwem.
Czy nie piękniejszą rzeczą jest przerwać złe słowa i złe myśli, przebaczyć i zacząć na nowo? Miłość jest zawsze piękniejszą i bardziej twórczą perspektywą od nienawiści. Jest na pewno!
Przed dwoma dniami Prezydenci Ukrainy i Polski dokonali otwarcia dwóch cmentarzy lwowskich na Łyczakowie. Wypowiedzieli przy tym wiele ważnych słów. Było w tych słowach mądre i piękne echo słów o pojednaniu, wypowiedzianych tu, we Lwowie, przez Papieża Jana Pawła II w roku 2001. Kardynał Lubomyr Huzar natychmiast podjął te słowa i jesteśmy mu za to wdzięczni. Czy Ukraińcy i Polacy, poświęcając Cmentarz Strzelców i Orląt, przestali kochać Lwów, Kijów, Warszawę, Ukrainę i Polskę? Nie przestali. Zaczęli je kochać inaczej, głębiej i może nawet mądrzej. Kardynał Marian Jaworski, poświęcając Cmentarz Orląt, mówił o ofierze bohaterów, którzy mają być symbolem pojednania pomiędzy narodami: ukraińskim i polskim. Tak, z większą pokorą trzeba patrzeć także na ofiary bohaterów dnia dzisiejszego, którzy promują przyjaźń i miłość między Ukrainą i Polską, Niemcami i Rosją i chcą uzdrowić i uczynić twórczymi relacje między naszymi narodami przez pomoc i współpracę, a nie przez zazdrość, nieszczerość lub nienawiść.
Wiemy, jak wiele w ostatnim stuleciu cierpieli ludzie na naszych ziemiach, w naszych rodzinach. Cierpieli wszyscy: Ukraińcy, Polacy, Rosjanie i Niemcy, Węgrzy, Słowacy i Żydzi. Wszyscy byli ofiarami nienawiści rozpętanej przez systemy totalitarne, byli wypędzani, wysiedlani, zabijani bez żadnej winy, ale wszyscy przechowali w sercach to, co najważniejsze: tęsknotę za pokojem, współpracą, za pojednaniem i wzajemną życzliwością. Dzisiaj po raz kolejny przychodzimy pod Krzyż Chrystusa, aby wyznać, że miłość jest w stanie zwyciężyć nienawiść, że przyszłość należy do ludzi uznających wartość pokoju i pojednania, że przebaczenie jest piękniejsze, bardziej twórcze niż zemsta.
Spójrzmy w przyszłość - tę, którą budują ludzie i narody, ale i tę, którą wytycza nam Bóg. Chrześcijanin nie może zapomnieć, że kiedyś stanie przed Bogiem, że wszyscy staniemy przed Bogiem, aby zdać rachunek z naszego włodarstwa.
Drodzy Bracia i Siostry, nad przeszłością nie mamy władzy, nie możemy zmienić tego, co już zaistniało. Za bolesną historię możemy i chcemy przeprosić, przebaczyć, prosić o przebaczenie. Szczere pojednanie woła o czyny na jutro, na przyszłość. Odstąpmy od nienawiści, odstąpmy od lęków, które rodzą podejrzliwość, niechęć i nienawiść. Miłość doskonała zwycięża lęki (por. 1Kor 13). Żyjmy i pozwólmy innym żyć w miłości wzajemnej, miłości Boga i drugiego człowieka.
Sława Izusu Christu!

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Urodził się około 349 r. w Antiochii w Syrii (dzisiaj Antakya na południu Turcji), tam też podejmował posługę kapłańską przez około 11 lat, aż do 397 r., gdy został mianowany biskupem Konstantynopola. W stolicy cesarstwa pełnił posługę biskupią do czasu dwóch wygnań, które nastąpiły krótko po sobie - między 403 a 407 r. Dzisiaj ograniczymy się do spojrzenia na lata antiocheńskie Chryzostoma. W młodym wieku stracił ojca i żył z matką Antuzą, która przekazała mu niezwykłą wrażliwość ludzką oraz głęboką wiarę chrześcijańską. Odbył niższe oraz wyższe studia, uwieńczone kursami filozofii oraz retoryki. Jako mistrza miał Libaniusza, poganina, najsłynniejszego retora tego czasu. W jego szkole Jan stał się wielkim mówcą późnej starożytności greckiej. Ochrzczony w 368 r. i przygotowany do życia kościelnego przez biskupa Melecjusza, przez niego też został ustanowiony lektorem w 371 r. Ten fakt oznaczał oficjalne przystąpienie Chryzostoma do kursu eklezjalnego. Uczęszczał w latach 367-372 do swego rodzaju seminarium w Antiochii, razem z grupą młodych. Niektórzy z nich zostali później biskupami, pod kierownictwem słynnego egzegety Diodora z Tarsu, który wprowadzał Jana w egzegezę historyczno-literacką, charakterystyczną dla tradycji antiocheńskiej. Później udał się wraz z eremitami na pobliską górę Sylpio. Przebywał tam przez kolejne dwa lata, przeżyte samotnie w grocie pod przewodnictwem pewnego „starszego”. W tym okresie poświęcił się całkowicie medytacji „praw Chrystusa”, Ewangelii, a zwłaszcza Listów św. Pawła. Gdy zachorował, nie mógł się leczyć sam i musiał powrócić do wspólnoty chrześcijańskiej w Antiochii (por. Palladiusz, „Życie”, 5). Pan - wyjaśnia jego biograf - interweniował przez chorobę we właściwym momencie, aby pozwolić Janowi iść za swoim prawdziwym powołaniem. W rzeczywistości, napisze on sam, postawiony wobec alternatywy wyboru między trudnościami rządzenia Kościołem a spokojem życia monastycznego, tysiąckroć wolałby służbę duszpasterską (por. „O kapłaństwie”, 6, 7), gdyż do tego właśnie Chryzostom czuł się powołany. I tutaj nastąpił decydujący przełom w historii jego powołania: został pasterzem dusz w pełnym wymiarze! Zażyłość ze Słowem Bożym, pielęgnowana podczas lat życia eremickiego, spowodowała dojrzewanie w nim silnej konieczności przepowiadania Ewangelii, dawania innym tego, co sam otrzymał podczas lat medytacji. Ideał misyjny ukierunkował go, płonącą duszę, na troskę pasterską. Między 378 a 379 r. powrócił do miasta. Został diakonem w 381 r., zaś kapłanem - w 386 r.; stał się słynnym mówcą w kościołach swego miasta. Wygłaszał homilie przeciwko arianom, następnie homilie na wspomnienie męczenników antiocheńskich oraz na najważniejsze święta liturgiczne. Mamy tutaj do czynienia z wielkim nauczaniem wiary w Chrystusa, również w świetle Jego świętych. Rok 387 był „rokiem heroicznym” dla Jana, czasem tzw. przewracania posągów. Lud obalił posągi cesarza, na znak protestu przeciwko podwyższeniu podatków. W owych dniach Wielkiego Postu, jak i wielkiej goryczy z powodu ogromnych kar ze strony cesarza, wygłosił on 22 gorące „Homilie o posągach”, ukierunkowane na pokutę i nawrócenie. Potem przyszedł okres spokojnej pracy pasterskiej (387-397). Chryzostom należy do Ojców najbardziej twórczych: dotarło do nas jego 17 traktatów, ponad 700 autentycznych homilii, komentarze do Ewangelii Mateusza i Listów Pawłowych (Listy do Rzymian, Koryntian, Efezjan i Hebrajczyków) oraz 241 listów. Nie uprawiał teologii spekulatywnej, ale przekazywał tradycyjną i pewną naukę Kościoła w czasach sporów teologicznych, spowodowanych przede wszystkim przez arianizm, czyli zaprzeczenie boskości Chrystusa. Jest też ważnym świadkiem rozwoju dogmatycznego, osiągniętego przez Kościół w IV-V wieku. Jego teologia jest wyłącznie duszpasterska, towarzyszy jej nieustanna troska o współbrzmienie między myśleniem wyrażonym słowami a przeżyciem egzystencjalnym. Jest to przewodnia myśl wspaniałych katechez, przez które przygotowywał katechumenów na przyjęcie chrztu. Tuż przed śmiercią napisał, że wartość człowieka leży w „dokładnym poznaniu prawdziwej doktryny oraz w uczciwości życia” („List z wygnania”). Te sprawy, poznanie prawdy i uczciwość życia, muszą iść razem: poznanie musi się przekładać na życie. Każda jego mowa była zawsze ukierunkowana na rozwijanie w wierzących wysiłku umysłowego, autentycznego myślenia, celem zrozumienia i wprowadzenia w praktykę wymagań moralnych i duchowych wiary. Jan Chryzostom troszczył się, aby służyć swoimi pismami integralnemu rozwojowi osoby, w wymiarach fizycznym, intelektualnym i religijnym. Różne fazy wzrostu są porównane do licznych mórz ogromnego oceanu: „Pierwszym z tych mórz jest dzieciństwo” (Homilia 81, 5 o Ewangelii Mateusza). Rzeczywiście, „właśnie w tym pierwszym okresie objawiają się skłonności do wad albo do cnoty”. Dlatego też prawo Boże powinno być już od początku wyciśnięte na duszy, „jak na woskowej tabliczce” (Homilia 3, 1 do Ewangelii Jana): w istocie jest to wiek najważniejszy. Musimy brać pod uwagę, jak ważne jest, aby w tym pierwszym etapie życia człowiek posiadł naprawdę te wielkie ukierunkowania, które dają właściwą perspektywę życiu. Dlatego też Chryzostom zaleca: „Już od najwcześniejszego wieku uzbrajajcie dzieci bronią duchową i uczcie je czynić ręką znak krzyża na czole” (Homilia 12, 7 do Pierwszego Listu do Koryntian). Później przychodzi okres dziecięcy oraz młodość: „Po okresie niemowlęcym przychodzi morze okresu dziecięcego, gdzie wieją gwałtowne wichury (…), rośnie w nas bowiem pożądliwość…” (Homilia 81, 5 do Ewangelii Mateusza). Potem jest narzeczeństwo i małżeństwo: „Po młodości przychodzi wiek dojrzały, związany z obowiązkami rodzinnymi: jest to czas szukania współmałżonka” (tamże). Przypomina on cele małżeństwa, ubogacając je - z odniesieniem do cnoty łagodności - bogatą gamą relacji osobowych. Dobrze przygotowani małżonkowie zagradzają w ten sposób drogę rozwodowi: wszystko dzieje się z radością i można wychowywać dzieci w cnocie. Gdy rodzi się pierwsze dziecko, jest ono „jak most; tych troje staje się jednym ciałem, gdyż dziecko łączy obie części” (Homilia 12, 5 do Listu do Kolosan); tych troje stanowi „jedną rodzinę, mały Kościół” (Homilia 20, 6 do Listu do Efezjan). Przepowiadanie Chryzostoma dokonywało się zazwyczaj podczas liturgii, w „miejscu”, w którym wspólnota buduje się Słowem i Eucharystią. Tutaj zgromadzona wspólnota wyraża jeden Kościół (Homilia 8, 7 do Listu do Rzymian), to samo słowo jest skierowane w każdym miejscu do wszystkich (Homilia 24, 2 do Pierwszego Listu do Koryntian), zaś komunia Eucharystyczna staje się skutecznym znakiem jedności (Homilia 32, 7 do Ewangelii Mateusza). Jego plan duszpasterski był włączony w życie Kościoła, w którym wierni świeccy przez fakt chrztu podejmują zadania kapłańskie, królewskie i prorockie. Do wierzącego laika mówi: „Również ciebie chrzest czyni królem, kapłanem i prorokiem” (Homilia 3, 5 do Drugiego Listu do Koryntian). Stąd też rodzi się fundamentalny obowiązek misyjny, gdyż każdy w jakiejś mierze jest odpowiedzialny za zbawienie innych: „Jest to zasada naszego życia społecznego (…) żeby nie interesować się tylko sobą” (Homilia 9, 2 do Księgi Rodzaju). Wszystko dokonuje się między dwoma biegunami, wielkim Kościołem oraz „małym Kościołem” - rodziną - we wzajemnych relacjach. Jak możecie zauważyć, Drodzy Bracia i Siostry, ta lekcja Chryzostoma o autentycznej obecności chrześcijańskiej wiernych świeckich w rodzinie oraz w społeczności pozostaje również dziś jak najbardziej aktualna. Módlmy się do Pana, aby uczynił nas wrażliwymi na nauczanie tego wielkiego Nauczyciela Wiary.