Reklama

Józef Elsner i jego Nieszpory Maryjne

Niedziela Ogólnopolska 49/2004

Archiwum

Józef Elsner

Józef Elsner

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Rok 2004 zbliża się już do końca. W kalendarzu życia muzycznego w Polsce złączył się ze 150. rocznicą śmierci Józefa Elsnera, kompozytora i muzycznego wychowawcy Fryderyka Chopina. Te dwie okoliczności jasnogórscy ojcowie chcieli ubogacić przypomnieniem, że Elsner był im bardzo bliski, jak jemu była bliska Jasna Góra.
Trudno jest dzisiaj rozstrzygnąć, czy inicjatorami kontaktów z kompozytorem byli paulini, czy on sam, gdy częścią swojej twórczości chciał się związać z Matką Bożą Częstochowską. Rzeczywistość bowiem tych kontaktów jest nie tylko długotrwała, ale i bogato udokumentowana kompozycjami Elsnera poświęconymi Matce Bożej Częstochowskiej, osobie św. Pawła Pierwszego Pustelnika - patriarchy Zakonu Paulinów, utworami, które osobiście dedykował zmieniającym się przełożonym Zakonu, Klasztoru Jasnogórskiego i działającej tutaj instrumenalno-wokalnej Kapeli Jasnogórskiej.
Około 1829 r. do grona wyróżnionych przez Elsnera miłośników jego muzyki należało pięciu jasnogórskich paulinów: o. Jan Gółkowski (1776-1841) - jemu dedykował utwór sławiący Narodzenie Matki Bożej, obchodzone 8 września; o. Teodor Fortuński (1776-1833) - w latach 1825-28 przeor Jasnej Góry, któremu dedykował hymn o św. Pawle Pierwszym Pustelniku: Ciebie, Pawle, pustyni ozdobo...; o. Remigiusz Wiechulski (1792-1843) - w latach 1828-31 przeor klasztoru, jemu Elsner poświęcił utwór Śpiewajmy Panu; o. Teodor Miernikiewicz (1799-1870) - przeor w latach 1839-48, któremu kompozytor dedykował hymn nieszporny: Witaj, Gwiazdo morza, i o. Łukasz Grządzielski (1795-1866) - długoletni kustosz Jasnogórskiego Sanktuarium, a w latach 1854-57 prowicjał paulinów polskich, któremu Elsner dedykował hymn maryjny Sławna wśród dziewic.
Te osobiste kontakty Elsnera z ojcami jasnogórskimi prawdopodobnie zadecydowały o tym, że zaliczano go do grona ludzi szczególnie bliskich, niemal współbraci Zakonu. Człowiek świecki dopuszczony do tego stopnia bliskości z Zakonem w języku łacińskim nazywany był: confrater - współbrat. Konfratrzy uczestniczyli we wszystkich dobrach, zasługach i przywilejach duchowych Zakonu, po śmierci zaś mieli prawo do pochowania w habicie zakonnym.
Tak więc i Elsner stał się konfratrem Zakonu Paulinów. Razem z nim do konfraterni zostali również przyjęci pozostali członkowie jego rodziny: małżonka Karolina, córka Emilia i dwaj wnukowie: Karol i Józef Englertowie.
Akt z nadaniem Elsnerowi tytułu konfratra Zakonu Paulinów podpisał 27 września 1829 r. o. Teodor Fortuński, ówczesny prowincjał polski. Po blisko dwudziestoletnej przerwie Elsner wyraził swoją więź z Najświętszą Maryją Panną - Patronką Sanktuarium Jasnogórskiego, sięgając po teksty nieszporów maryjnych.
Nieszpory w słowniku liturgicznym oznaczają tę część modlitwy brewiarzowej, którą duchowni diecezjalni byli zobowiązani recytować indywidualnie, a zakonnicy - recytować wspólnie, względnie śpiewać w późniejszych godzinach popołudnia albo wieczorem.
Po formę nieszporów Elsner sięgnął dwukrotnie. Pierwszy raz były to Nieszpory niedzielne, skomponowane dla Kapeli Jasnogórskiej, które po 1834 r. weszły do jej wykonawczego repertuaru, a do dziś są przechowywane w jasnogórskim archiwum muzycznym.
Drugie kompozytorskie przedsięwzięcie Elsnera związane z formą nieszporów spoiło się z Sanktuarium Jasnogórskim przez ideową treść kompozycji - to nieszpory ku czci Matki Bożej Jasnogórskiej, które dedykował o. Eustachemu Hawelskiemu, ówczesnemu prowincjałowi Zakonu Paulinów (1842-46), z wyraźnym wskazaniem wykonawcy - Kapeli Jasnogórskiej. Był wtedy rok 1847, minęło właśnie 130 lat od ukoronowania Cudownego Obrazu Matki Bożej.
Jasnogórskie nieszpory maryjne Elsner komponował, wykorzystując w nich jedynie podstawowy materiał tekstowy, jakim były psalmy: 109 - Rzekł Pan do Pana mego łaskawym swym głosem: / Siądź mi przy boku prawym; 112 - Chwalcie o dziatki, Najwyższego Pana, / Niech Mu jednemu cześć będzie śpiewana; 121 - Ucieszyła mnie wieść pożądana, / Pójdziemy do domu naszego Pana; 126 - Jeżeli domu sam Pan nie zbuduje, / Daremnie nad nim rzemieślnik pracuje; 147 - Jerozolimo, chwal Pana nad Pany, / Ramieniem Jego mur twój opasany oraz kantyk Najświętszej Maryi Panny - Uwielbiaj, duszo moja, sławę Pana mego, / Chwal Boga Stworzyciela tak bardzo dobrego.
Taka koncepcja kompozycji autorowi i wykonawcom jego dzieła zapewniała pełną swobodę wykorzystania utworu dla estradowej prezentacji muzyki religijnej. W przypadku zaś wykonywania go w ramach uroczystości liturgicznych stwarzała praktyczną możność czynnego włączenia się chóru zakonnego. Ten, biorąc na siebie obowiązek wykonania śpiewów antyfon i hymnu: Witaj, Gwiazdo morza w chorałowo-gregoriańskim stylu, dopełniająco ubogacał kompozycję, zapewniał jej integralność i zgodność z kodeksem liturgicznych przepisów.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Fatima: 350 niepełnosprawnych i ich opiekunów spędziło bezpłatnie wakacje w sanktuarium

2025-09-25 16:08

[ TEMATY ]

niepełnosprawni

Fatima

Adobe Stock

350 osób niepełnosprawnych oraz towarzyszących im opiekunów spędziło podczas tegorocznych wakacji bezpłatne wczasy na terenie sanktuarium Matki Bożej Różańcowej w Fatimie, przekazał rektorat tego miejsca kultu maryjnego. Poinformował, że zazwyczaj wraz z niepełnosprawnymi przybywali na tygodniowy wypoczynek do Fatimy członkowie ich rodzin.

Kluczowe wsparcie dla organizacji projektu wczasów o nazwie „Vem para o meio” (Wyjdź na środek) okazali portugalscy wolontariusze. Według sanktuarium, w tegorocznych wakacjach dla osób niepełnosprawnych pomagało w sumie 150 ochotników, głównie młodych.
CZYTAJ DALEJ

Wielka Brytania: Wkrótce katolików może być więcej niż anglikanów

2025-09-25 10:59

[ TEMATY ]

katolicy

anglikanie

pl.wikipedia.org

Wnętrze katedry w Canterbury

Wnętrze katedry w Canterbury

Katolicyzm w Wielkiej Brytanii zyskuje na sile i w niedalekiej przyszłości może liczebnie przewyższyć anglikanizm. Jeszcze niedawno taki scenariusz wydawał się niemożliwy – donosi hiszpański portal Religión en Libertad. Jak pokazują badania, katolicyzm w Wielkiej Brytanii przeżywa wyraźne ożywienie, zbliżając się do pozycji anglikanów zwłaszcza wśród młodych i w dużych miastach.

Znaczącym sygnałem zmian w strukturze chrześcijan w Zjednoczonym Królestwie jest Irlandia Północna. jak informuje Religión en Libertad, w spisie ludności z 2021 roku po raz pierwszy odnotowano przewagę katolików (45,7 proc.) nad protestantami (43,4 proc.). To historyczna zmiana w regionie, gdzie protestanci stanowili większość.
CZYTAJ DALEJ

Nowy Jork: spotkanie prezydenta RP Karola Nawrockiego i Ronalda Laudera

2025-09-25 20:50

[ TEMATY ]

ONZ

Nowy Jork

Prezydent Karol Nawrocki

Ronald Lauder

PAP/Leszek Szymański

Wizyta prezydenta RP w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

Wizyta prezydenta RP w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

Podczas nowojorskiej wizyty na sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ prezydenta Karola Nawrockiego doszło także do jego spotkania z prezydentem Światowego Kongresu Żydowskiego (WJC) Ronaldem Lauderem. Doszło do niego w przededniu Rosz ha-Szana, żydowskiego Nowego Roku, uznawanego za dzień stworzenia świata i pierwszego człowieka przez Wszechmogącego.

Spotkanie odbyło się bez udziału mediów i wydawania wspólnego komunikatu. W mediach społecznościowych WJC pojawia się krótka informacja: „W obliczu zbliżającego się Rosz ha-Szana spotkaliśmy się z prezydentem Karolem Nawrockim podczas jego wizyty w Nowym Jorku na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ. Historie narodu polskiego i żydowskiego są ze sobą splecione od wieków. Dziś musimy współpracować, aby zachować nasze tradycje — i stawić czoła rosnącym zagrożeniom ekstremizmu i nienawiści.”
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję