Reklama

Narodzenie Pańskie w sztuce sakralnej

Niedziela sosnowiecka 52/2010

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Piotr Lorenc: - Co można powiedzieć o Bożym Narodzeniu w kulturze europejskiej?

ZT: - Boże Narodzenie jest wydarzeniem, które wywarło bardzo silny wpływ na rozwój cywilizacji i kulturę wielu narodów. W sztukach plastycznych malarze różnych epok, chcąc uwidocznić i wyjaśnić dogmat Wcielenia, w cyklach fresków, obrazach i rzeźbach na różne sposoby przedstawiali tę niecodzienną scenę narodzin Zbawiciela. Inspirację czerpali z Ewangelii, szczególnie z fragmentów opisanych przez św. Łukasza i św. Mateusza. Nie obce im też były apokryficzne teksty Protoewangelii Jakuba i Pseudo-Mateusza.

- Motywy bożonarodzeniowe w wystroju wnętrz kościołów naszej diecezji nie są powszechne, gdzie je możemy zobaczyć?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

- Boże Narodzenie to obok Zmartwychwstania Pańskiego najważniejsza uroczystość przeżywana w życiu chrześcijan. Nie są to tylko trzy radosne dni - 24, 25 i 26 grudnia. Na całość składa się adwentowy okres przygotowania do tego wydarzenia, kultywowane zwyczaje i tradycje. W sztuce naszych świątyń tematyka ta nie jest jednak bardzo eksponowana, co nie znaczy, że motywy bożonarodzeniowe nie są tam obecne. Trudno pominąć wspaniałe ukazanie tego tematu z XV-wiecznego ołtarza bazyliki olkuskiej, autorstwa Jana Wielkiego, sceny tajemnic różańcowych z ołtarza głównego kościoła parafialnego w Bolesławiu - autorstwa rzeźbiarza Pawła Turbasa, czy też wyjątkowe ujęcie tematu Świętej Rodziny i Pokłonu Trzech Króli z bazyliki katedralnej w Sosnowcu - artystów Włodzimierza Tetmajera i Henryka Uziembły oraz współczesne realizacje witrażowe w bazylice strzemieszyckiej, a także projekt Zofii Rola-Wywioł w kościele parafialnym w Chechle. Ciekawe przedstawienie stanowi XIX-wieczny obraz Matki Bożej Różańcowej ze sceną Narodzenia Chrystusa z kościoła parafialnego św. Stanisława w Czeladzi. Gdy spojrzymy szerzej to każde wyobrażenie Matki Bożej z Dzieciątkiem może stanowić wymowny przykład ukazania tematu Bożego Narodzenia i prezentacji Chrystusa i Maryi.

- Które z tych przedstawień są szczególnie wartościowe ze względu na walory historyczne, artystyczne lub emocjonalne?

Reklama

- Mówiąc o walorach dzieła i jego wartości chciałbym zauważyć, że te cechy odnoszą się przede wszystkim do obiektów zabytkowych, bo w języku potocznym zabytek jest to każdy wytwór działalności człowieka, który jest świadectwem minionej epoki i posiada m.in. wartość historyczną, artystyczną, naukową lub emocjonalną. Ze względu właśnie na te cechy wyróżnić należy kwatery skrzydła słynnego ołtarza (poliptyku) z bazyliki św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu, autorstwa Jana Wielkiego z 1485 r. Do scen poświęconych Maryi zaliczyć można: Narodzenie Chrystusa i Zwiastowanie pasterzom, a do epizodów z dzieciństwa Chrystusa: Pokłon Trzech Króli. W scenerii przeważają motywy architektoniczne; wydarzenia rozgrywają się wśród budowli lub we wnętrzu domów, a widniejące w głębi wycinki krajobrazu stanowią otoczenie ukazanych scen. Inną realizacją godną uwagi są sceny polichromii w bazylice katedralnej Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu, autorstwa Włodzimierza Tetmajera i Henryka Uziembły z 1904-06 r. Oprócz wymownej Świętej Rodziny, ze względu na charakter patriotyczny wymienić należy Pokłon Trzech Króli, gdzie autor przedstawia symboliczny pokłon Jezusowi i Maryi najbardziej znanych i zasłużonych w dziejach Polski królów: Kazimierza Wielkiego, Stefana Batorego i Jana III Sobieskiego, którzy proszą o wolność i sprawiedliwość dla Rzeczypospolitej.

- Stałe motywy religijne to jedno, ale w każdym kościele czasowo, w okresie Bożego Narodzenia pojawia się szopka. Skąd i kiedy przywędrował do nas ten zwyczaj?

- Tradycja figuracji Bożego Narodzenia, czyli przedstawiania stajenki - pasterzy u żłóbka, zwierząt, aniołów, a w centrum Świętej Rodziny z nowo narodzonym Jezusem - liczy sobie ok. 8 wieków. Po raz pierwszy jasełka zorganizował bowiem św. Franciszek z Asyżu w 1223 r. w Greccio. Początkowo szopki bożonarodzeniowe były budowane w kościołach franciszkańskich, następnie budowa rozpowszechniła się na wszystkie kościoły. Do Polski zwyczaj ten trafił dzięki Elżbiecie Łokietkównej, która w XIV wieku przekazała w darze dla klarysek komplet figurek bożonarodzeniowych do kościoła św. Andrzeja w Krakowie. Dziś szopki można podziwiać w różnych miejscach i w różnym wydaniu. Są niekiedy bardzo skromne, gdzie w rozsypującej się stajence, czasem drewnianej, w otoczeniu krów, koni, wołów, owiec i kóz, jaśnieje blaskiem chwały nowo narodzony Chrystus. A także bogate, jak te krakowskie, wzorowane na zabudowie krakowskiego Rynku, bogato dekorowane dużą ilością małych wieżyczek oraz mnogością jaskrawych i połyskujących materiałów.

- Gdzie zobaczymy najciekawsze szopki?

- Do największych w Europie realizacji wewnątrz świątyni, ukazujących wydarzenie i tajemnicę Bożego Narodzenia należy szopka w bazylice franciszkanów w Katowicach-Panewnikach. Zajmuje ona 580 m kw. nawy głównej i bocznych. Cały żłóbek ma 28 m wysokości i 9 m głębokości. Do jego budowy wykorzystuje się ok. 120 figur. Ciekawostką jest co roku zmieniający się układ gwiazd, jaki aktualnie znajduje się nad Śląskiem, rozświetlając niebo coraz to innymi konstelacjami. W świątyniach naszej diecezji sosnowieckiej również podziwiać można wspaniałe tradycyjne żłóbki. Nie sposób pominąć tych z żywymi postaciami, które są wystawiane m.in. przy sanktuarium franciszkanów w Dąbrowie Górniczej-Gołonogu czy przy kościele parafialnym św. Elżbiety Węgierskiej w Jaworznie-Szczakowej.

2010-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Modlitwa nie służy przekonaniu Boga, aby dał nam jakieś dobro

[ TEMATY ]

homilia

rozważania

Karol Porwich/Niedziela

Rozważania do Ewangelii Mt 5, 43-48.

Wtorek, 17 czerwca. Wspomnienie św. brata Alberta Chmielowskiego, zakonnika
CZYTAJ DALEJ

Apage, satanas…! Po manifestacji satanistów w Warszawie

2025-06-15 18:48

[ TEMATY ]

LGBT

PAP

Tego jeszcze „nie grali”: oficjalna reprezentacja satanistów była obecna na paradzie równości w Warszawie. Ciekawa jestem, czy ci biedni ludzie – uczestnicy parady – zdają sobie sprawę, że ulegli manipulacji, że weszli na niebezpieczną drogę duchowego zniewolenia? Może już opętania?

Centrum Warszawy. Wsiadam do metra, a tam w oczy rzucają się dwie panie. Jedna, koło sześćdziesiątki, ubrana w bluzkę w kolorach tęczy, jaskrawo zielone krótkie spodenki, na głowie ma kapelusz słomkowy z przyklejonymi kartkami z napisem: „Odpowiedzią jest miłość”. Ale to nie koniec. Na nogach ma coś w rodzaju tęczowych getrów z frędzlami i sandały w kolorze tęczy. W ręku trzyma dużą torbę z napisem: Berlin. Obok tej damy siedzi mężczyzna, pewnie 20 lat młodszy, cały na czarno, na twarzy maska psiego pyska (co chwila ją zakłada i zdejmuje), z tyłu zaś do spodni ma przyczepiony długi puszysty ogon. Czyli, jak dobrze rozumiem, jest przebrany za psa. Oboje udają się na paradę równości, która właśnie przechodzi ulicami Warszawy – pod patronatem prezydenta stolicy, z udziałem pracowników ambasady Niemiec.
CZYTAJ DALEJ

Sakrament kapłaństwa czy sakrament święceń? Jaki sakrament przyjmuje diakon, prezbiter i biskup?

2025-06-17 17:31

[ TEMATY ]

kapłaństwo

święcenia

Karol Porwich/Niedziela

Sakrament kapłaństwa czy sakrament święceń? Jaki sakrament przyjmuje diakon, prezbiter i biskup? Co to znaczy? - na te pytania odpowiada ks. dr Andrzej Persidok, wykładowca teologii fundamentalnej na Akademii Katolickiej w Warszawie. Ks. dr Persidok przypomina też, że - w myśl nauczania Kościoła - diakonem, prezbiterem i biskupem zostaje się już na zawsze, również po śmierci.

Maria Czerska (KAI): Co to znaczy „przyjąć sakrament kapłaństwa”? Maj i czerwiec to miesiące, w których najczęściej odbywają się święcenia - diakonatu i prezbiteratu? Czy te osoby przyjmują ten sam sakrament?
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję