Reklama

Narodzenie Pańskie w sztuce sakralnej

Niedziela sosnowiecka 52/2010

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Piotr Lorenc: - Co można powiedzieć o Bożym Narodzeniu w kulturze europejskiej?

ZT: - Boże Narodzenie jest wydarzeniem, które wywarło bardzo silny wpływ na rozwój cywilizacji i kulturę wielu narodów. W sztukach plastycznych malarze różnych epok, chcąc uwidocznić i wyjaśnić dogmat Wcielenia, w cyklach fresków, obrazach i rzeźbach na różne sposoby przedstawiali tę niecodzienną scenę narodzin Zbawiciela. Inspirację czerpali z Ewangelii, szczególnie z fragmentów opisanych przez św. Łukasza i św. Mateusza. Nie obce im też były apokryficzne teksty Protoewangelii Jakuba i Pseudo-Mateusza.

- Motywy bożonarodzeniowe w wystroju wnętrz kościołów naszej diecezji nie są powszechne, gdzie je możemy zobaczyć?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

- Boże Narodzenie to obok Zmartwychwstania Pańskiego najważniejsza uroczystość przeżywana w życiu chrześcijan. Nie są to tylko trzy radosne dni - 24, 25 i 26 grudnia. Na całość składa się adwentowy okres przygotowania do tego wydarzenia, kultywowane zwyczaje i tradycje. W sztuce naszych świątyń tematyka ta nie jest jednak bardzo eksponowana, co nie znaczy, że motywy bożonarodzeniowe nie są tam obecne. Trudno pominąć wspaniałe ukazanie tego tematu z XV-wiecznego ołtarza bazyliki olkuskiej, autorstwa Jana Wielkiego, sceny tajemnic różańcowych z ołtarza głównego kościoła parafialnego w Bolesławiu - autorstwa rzeźbiarza Pawła Turbasa, czy też wyjątkowe ujęcie tematu Świętej Rodziny i Pokłonu Trzech Króli z bazyliki katedralnej w Sosnowcu - artystów Włodzimierza Tetmajera i Henryka Uziembły oraz współczesne realizacje witrażowe w bazylice strzemieszyckiej, a także projekt Zofii Rola-Wywioł w kościele parafialnym w Chechle. Ciekawe przedstawienie stanowi XIX-wieczny obraz Matki Bożej Różańcowej ze sceną Narodzenia Chrystusa z kościoła parafialnego św. Stanisława w Czeladzi. Gdy spojrzymy szerzej to każde wyobrażenie Matki Bożej z Dzieciątkiem może stanowić wymowny przykład ukazania tematu Bożego Narodzenia i prezentacji Chrystusa i Maryi.

- Które z tych przedstawień są szczególnie wartościowe ze względu na walory historyczne, artystyczne lub emocjonalne?

Reklama

- Mówiąc o walorach dzieła i jego wartości chciałbym zauważyć, że te cechy odnoszą się przede wszystkim do obiektów zabytkowych, bo w języku potocznym zabytek jest to każdy wytwór działalności człowieka, który jest świadectwem minionej epoki i posiada m.in. wartość historyczną, artystyczną, naukową lub emocjonalną. Ze względu właśnie na te cechy wyróżnić należy kwatery skrzydła słynnego ołtarza (poliptyku) z bazyliki św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu, autorstwa Jana Wielkiego z 1485 r. Do scen poświęconych Maryi zaliczyć można: Narodzenie Chrystusa i Zwiastowanie pasterzom, a do epizodów z dzieciństwa Chrystusa: Pokłon Trzech Króli. W scenerii przeważają motywy architektoniczne; wydarzenia rozgrywają się wśród budowli lub we wnętrzu domów, a widniejące w głębi wycinki krajobrazu stanowią otoczenie ukazanych scen. Inną realizacją godną uwagi są sceny polichromii w bazylice katedralnej Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu, autorstwa Włodzimierza Tetmajera i Henryka Uziembły z 1904-06 r. Oprócz wymownej Świętej Rodziny, ze względu na charakter patriotyczny wymienić należy Pokłon Trzech Króli, gdzie autor przedstawia symboliczny pokłon Jezusowi i Maryi najbardziej znanych i zasłużonych w dziejach Polski królów: Kazimierza Wielkiego, Stefana Batorego i Jana III Sobieskiego, którzy proszą o wolność i sprawiedliwość dla Rzeczypospolitej.

- Stałe motywy religijne to jedno, ale w każdym kościele czasowo, w okresie Bożego Narodzenia pojawia się szopka. Skąd i kiedy przywędrował do nas ten zwyczaj?

- Tradycja figuracji Bożego Narodzenia, czyli przedstawiania stajenki - pasterzy u żłóbka, zwierząt, aniołów, a w centrum Świętej Rodziny z nowo narodzonym Jezusem - liczy sobie ok. 8 wieków. Po raz pierwszy jasełka zorganizował bowiem św. Franciszek z Asyżu w 1223 r. w Greccio. Początkowo szopki bożonarodzeniowe były budowane w kościołach franciszkańskich, następnie budowa rozpowszechniła się na wszystkie kościoły. Do Polski zwyczaj ten trafił dzięki Elżbiecie Łokietkównej, która w XIV wieku przekazała w darze dla klarysek komplet figurek bożonarodzeniowych do kościoła św. Andrzeja w Krakowie. Dziś szopki można podziwiać w różnych miejscach i w różnym wydaniu. Są niekiedy bardzo skromne, gdzie w rozsypującej się stajence, czasem drewnianej, w otoczeniu krów, koni, wołów, owiec i kóz, jaśnieje blaskiem chwały nowo narodzony Chrystus. A także bogate, jak te krakowskie, wzorowane na zabudowie krakowskiego Rynku, bogato dekorowane dużą ilością małych wieżyczek oraz mnogością jaskrawych i połyskujących materiałów.

- Gdzie zobaczymy najciekawsze szopki?

- Do największych w Europie realizacji wewnątrz świątyni, ukazujących wydarzenie i tajemnicę Bożego Narodzenia należy szopka w bazylice franciszkanów w Katowicach-Panewnikach. Zajmuje ona 580 m kw. nawy głównej i bocznych. Cały żłóbek ma 28 m wysokości i 9 m głębokości. Do jego budowy wykorzystuje się ok. 120 figur. Ciekawostką jest co roku zmieniający się układ gwiazd, jaki aktualnie znajduje się nad Śląskiem, rozświetlając niebo coraz to innymi konstelacjami. W świątyniach naszej diecezji sosnowieckiej również podziwiać można wspaniałe tradycyjne żłóbki. Nie sposób pominąć tych z żywymi postaciami, które są wystawiane m.in. przy sanktuarium franciszkanów w Dąbrowie Górniczej-Gołonogu czy przy kościele parafialnym św. Elżbiety Węgierskiej w Jaworznie-Szczakowej.

2010-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Ma 9 lat i już zorganizował pielgrzymkę na Jasną Górę!

2025-06-01 12:21

[ TEMATY ]

Jasna Góra

Karol Porwich/Niedziela

O tym, że nie trzeba być dorosłym, żeby zorganizować pielgrzymkę na Jasną Górę, przekonał wszystkich 9-letni Wojtek Małozięć z Łęk Górnych w diec. tarnowskiej. Kiedyś był tu z rodzicami, zakochał się w Jasnej Górze, zwłaszcza, gdy jeden z paulinów pokazał mu organy i jak twierdzi chłopiec, chciałby tu w przyszłości grać Matce Bożej.

Wojtek przyjechał na Jasną Górę z rodzicami, kiedy odbywała się pielgrzymka rolników. Były tłumy pielgrzymów. Kiedy weszli na górną część przybudówki, chłopiec mógł obserwować kaplicę z góry. Jeden z paulinów pokazał chłopcu chór i organy. - Poczułem, że to jest moje miejsce i chcę tutaj zostać. I nawet namawiałem rodziców, żeby przedłużyli urlop, aby dłużej pozostać na Jasnej Górze. Pomyślałem, że jeżeli wszystko dobrze pójdzie, to zostanę organistą i będę tutaj grał - opowiadał chłopiec. To była tak wielka inspiracja, że od września Wojtek rozpocznie naukę w szkole muzycznej. Wielkie wrażenie też zrobił na nim Apel Jasnogórski, czyli wieczorne nabożeństwo na cześć Matki Bożej, na które gromadzi się wielu ludzi. Teraz chłopiec prawie codziennie śledzi transmisje z Jasnej Góry i powoli staje się prawdziwym znawcą tego miejsca.
CZYTAJ DALEJ

Wniebowstąpienie Pańskie

Niedziela zamojsko-lubaczowska 22/2006

[ TEMATY ]

wniebowstąpienie

Rafael Santi

Rafael Santi "Przemienienie Pańskie" (1516-1520)

Rafael Santi Przemienienie Pańskie (1516-1520)
Według tradycji chrześcijańskiej największym wydarzeniem w dziejach świata jest narodzenie Pana Jezusa. Owa data słusznie została wyeksponowana tak dalece, że właśnie od przyjścia na naszą ziemię Jezusa Chrystusa liczy się lata nowej ery. Dla Kościoła Chrystusowego najdonioślejszym znakiem jest Zmartwychwstanie Pana Jezusa, zgodnie ze słowami św. Pawła Apostoła: „A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara” (1 Kor 15, 14). Właśnie przez fakt zmartwychwstania Pan Jezus potwierdził, że był tym, za kogo się podawał.
CZYTAJ DALEJ

Giro d'Italia – po raz pierwszy w historii wyścigu kolarze objechali Watykan

2025-06-01 20:31

[ TEMATY ]

Giro d'Italia

PAP/EPA/ANGELO CARCONI

Giro d'Italia czyli wyścig dookoła Włoch to wieloetapowy wyścig kolarski, który odbywa się co roku. Był to pomysł kilku włoskich dziennikarzy, dzięki którym w 1909 r. rozegrano pierwszy wyścig. Giro d’Italia jest jednym z trzech najważniejszych wyścigów etapowych w kalendarzu kolarskim, obok Tour de France i Vuelta a España. Międzynarodowa Unia Kolarska włączyła go do profesjonalnego cyklu World Tour. Tradycyjnie jest uważany za drugi najbardziej prestiżowy wyścig etapowy po francuskim.

Od pierwszej edycji, z wyjątkiem przerw spowodowanych I i II wojną światową, Giro d’Italia odbywało się zawsze i trwało trzy tygodnie w okresie od maja do czerwca.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję