Wizja Europy Jana Pawła II

Jan Paweł II miał swoją wizję Europy. Dla niego pierwszym elementem budowania jej jedności jest pedagogia przebaczenia. Dwie wojny światowe, które rozgrywały się głównie na tym kontynencie, zrodziły dużo krzywd. Istnieje w Europie bardzo wiele niezabliźnionych jeszcze ran, a współczesność rodzi nowe krzywdy. Pedagogia przebaczenia jest tak ważna, ponieważ człowiek, który przebacza i prosi o wybaczenie, rozumie, że istnieje Prawda większa od niego, a przyjmując ją, może przekroczyć samego siebie. Nie ma Europy bez przebaczenia i pojednania, czyli bez rozwiązania problemów przeszłości. Błędna jest teza niektórych polityków europejskich, którzy twierdzą, że należy zostawić problemy przeszłości, a skupić się na teraźniejszości i przyszłości. Pojednanie zakłada jednak spełnienie określonych warunków: przyznania się do winy, żalu, że swoimi czynami wyrządziło się zło oraz pragnienia naprawienia krzywd. Z drugiej strony, pisze Jan Paweł II w encyklice Dives in misericordia, przebaczający winni okazać na wzór ojca syna marnotrawnego miłosierdzie, w taki sposób, aby doznający miłosierdzia nie czuł się poniżony, ale odnaleziony i dowartościowany (por. DiM, 6).

Zdaniem Jana Pawła II Europa nie może jednak tylko odwoływać się do przeszłości, winna także przeprowadzać refleksję nad swoją teraźniejszością i przyszłością. Po latach konfliktów i wojen Europejczycy muszą szukać drogi do nowej jedności, która, będąc daleka od jakiejkolwiek formy unifikacji, dowartościuje i zintegruje bogactwo swej różnorodności. Warunkiem kształtowania optymistycznej teraźniejszości i przyszłości kontynentu jest także, obok pedagogii przebaczania, odkrywanie oraz potwierdzanie własnej tożsamości. Pamięć jest siłą, która tworzy tożsamość istnień ludzkich, zarówno na płaszczyźnie osobowej, jak i zbiorowej. Dlatego tak ważna w życiu społeczeństw i narodów jest właściwa, czyli prawdziwa polityka historyczna.

O tożsamości decyduje nie tylko pamięć własnej przeszłości, ale także trwałe i ponadczasowe punkty odniesień. W sferze narodowej są to sprawdzone wartości religijne, moralne, ale także wartości symboliczne np. hasło – Bóg, honor, ojczyzna, znaki i symbole – flaga narodowa, godło państwowe, czy święta i uroczystości państwowo – religijne. Przykład, jak historyczne punkty odniesienia przenosić w przyszłość, dał sam Jan Paweł II, kiedy na Westerplatte wołał: „Każdy z was, młodzi przyjaciele, znajduje też w życiu jakieś swoje Westerplatte. Jakiś wymiar zadań, które musi podjąć i wypełnić. Jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć. Jakiś obowiązek, powinność, od której nie można się uchylić, „zdezerterować”. Wreszcie - jakiś porządek prawd i wartości, które trzeba „utrzymać” i „obronić”, tak jak to Westerplatte, w sobie i wokół siebie”.