W swoim przemówieniu przywołał ważne wydarzenia z historii Litwy i Polski. Mówił m.in. o znaczeniu ślubu wielkiego księcia Jogajły, zwanego w Polsce Jagiełłą, i polskiej królowej Jadwigi oraz przyjęcia chrztu przez Jagiełłę. Podkreślił, że wydarzenia te umożliwiły pokojową chrystianizację Litwy chroniąc ją przed najazdami krzyżackimi i konfiskatą ziem, jak również doprowadziły do powstania potężnego państwa, przez wiele wieków odgrywającego kluczową rolę w historii Europy.

„To my – Polacy i Litwini – wspólnie broniliśmy Europy walcząc na polach Grunwaldu w 1410 r. i pokonując Krzyżaków. To my – Litwini i Polacy – potrafiliśmy przez wieki wypracować wspólne tradycje, podobne zwyczaje, pieśni i modlitwy. Mamy wspólnego patrona – św. Kazimierza Królewicza, którego tak w Polsce, jak na Litwie, otaczamy szczególną czcią” - wyliczał kard. Nycz.

Polska i Litwa są obecnie odrębnymi państwami, ale jak zauważył metropolita warszawski „dialog jest obu stronom zawsze potrzebny i należy korzystać ze wszystkich czynników, które mogą go wzmocnić”. Zdaniem kard. Nycza to kultura stwarza szczególne możliwości wzajemnego porozumienia, współpracy i przyjaźni.

„Dziś, właśnie w ramach współpracy kulturalnej, możemy w sposób szczególny powrócić do lat końca XIV wieku i wyobrazić sobie rodzące się na Litwie chrześcijaństwo. Wydarzenie to w sposób mistrzowski ilustruje obraz wybitnego polskiego malarza Wojciecha Gersona «Chrzest Litwy», pochodzący ze zbiorów Muzeum Kolekcji im. Jana Pawła II w Warszawie” – wskazywał na dzieło prezentowane w Pałacu Wielkich Książąt Litewskich kard. Nycz.

Międzynarodowa wystawa pt. „Chrzest Litwy. Obraz Wojciecha Gersona” została zorganizowana z okazji 630. rocznicy chrztu Litwy. Będzie można ją zwiedzać do 10 grudnia br. w Muzeum Narodowym – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie.

Metropolita warszawski został jej honorowym patronem, gdyż odnaleziony przed kilkoma laty obraz obecnie znajduje się w stałej ekspozycji Galerii Porczyńskich – Muzeum Kolekcji im. Jana Pawła II w Warszawie.

Wcześniej, przez 100 lat obraz Gersona uważano za zaginiony, dlatego nie jest on szeroko znany. Po raz ostatni był eksponowany w 1890 r. na wystawie malarstwa w Los Angeles w Stanach Zjednoczonych, gdzie uzyskał dwa medale: srebrny i brązowy.

Dzieło Wojciecha Gersona jest jednym z najważniejszych artystycznych przedstawień chrystianizacji Litwy. Namalowane w 1889 r. sięga do wydarzeń z 1387 r. W centrum kompozycji namalowanej na płótnie o wymiarach 365 x 691 cm znajduje się ukrzyżowany Chrystus, zaś przy nim stojący z podniesionymi rękami chrzciciel Litwy – Jagiełło. Dookoła władcy zebrani są magnaci, szlachta polska i litewska, duchowieństwo, w oddali – Litwini przyjmujący chrzest.

„Obraz jest namalowany śmiałymi i szerokimi pociągnięciami pędzla, pełen światła i drgającego powietrza, przygotowany bardzo dokładnie z rysunku, a następnie pomalowany jednobarwnie jest przepięknym dziełem nieustępującym matejkowskim” – uważa Joanna Grzybowska, dyrektor Muzeum Kolekcji im. Jana Pawła II w Warszawie.

Celem wystawy organizowanej z okazji 630. rocznicy chrztu Litwy jest przypomnienie jednego z najważniejszych wydarzeń w historii tego kraju. Po chrzcie w 1387 r., Litwa stała narodem należącym do Boga i została włączona w krąg zachodniej cywilizacji łacińskiej. To miało istotny wpływ na europejski kontekst rozwoju kulturowego Litwy.