Podczas watykańskiej prezentacji pieczęci z okazji 500. rocznicy urodzin Giovanniego Pierluigiego da Palestriny papież Franciszek podpisał wielką pocztówkę ze znaczkiem z portretem kompozytora. Podobiznę tę, na zlecenie watykańskiej Służby Poczty i Filatelistyki, namalował Raúl Berzosa Fernández – artysta doskonale znany czytelnikom Niedzieli.

To dobra okazja, by przybliżyć sylwetkę tego hiszpańskiego malarza, który w swojej twórczości z powodzeniem łączy wierność tradycji z nowoczesną formą przekazu.

Więcej niż zawód

Raúl Berzosa urodził się w 1979 r. w Maladze, w rodzinie głęboko zakorzenionej w duchowości katolickiej. Edukację odebrał w szkołach braci marystów, a jego talent plastyczny ujawnił się, gdy przyszły malarz miał zaledwie 13 lat. Studiował historię sztuki na Uniwersytecie w Maladze. Jak sam mówi, malarstwo od początku było dla niego czymś więcej niż zawodem – z czasem stało się powołaniem.

Pierwsze publiczne uznanie przyniósł mu plakat do procesji bractwa El Rocío w rodzinnym mieście (w 2000 r.). Cała jego droga twórcza rozpoczęła się od głębokiej więzi z hiszpańskimi bractwami religijnymi – właśnie tam, w środowisku andaluzyjskich cofradías, kształtowało się jego rozumienie sztuki jako narzędzia modlitwy wspólnotowej. Powiązanie z bractwami miało kluczowy wpływ na styl Berzosy i preferowaną przez niego tematykę prac. W swojej twórczości – wyraźnie realistycznej, pełnej ekspresji, w której artysta znakomicie operuje światłocieniem – koncentruje się głównie na tematach sakralnych. Większość prac Hiszpana stanowią oleje na płótnie, ale nie oznacza to, że stroni on od monumentalnych formatów, takich jak freski – bo te także ma w swoim bogatym portfolio.

Zapytany o to, co chce uchwycić w swoich dziełach, Berzosa odpowiedział: „Głównie swoją wiarę, swoje przekonania. Zawsze uważałem, że aby coś przedstawić, trzeba to poczuć. W przeciwnym razie możesz stworzyć technicznie dobrą pracę, ale prawdopodobnie będzie ona zimna, ponieważ nie możesz przekazać czegoś, czego nie czujesz”.

Od Hiszpanii po Gwatemalę

Dzieła Raúla Berzosy można znaleźć w świątyniach na całym świecie – od Hiszpanii po Argentynę i Kolumbię, od Stanów Zjednoczonych po Gwatemalę (gdzie w kościele Santa María Reina de la Familia znajduje się droga krzyżowa jego autorstwa – czternaście obrazów, które powstawały ponad rok), Chiny (tam, dokładnie do kościoła Niepokalanego Poczęcia w Pekinie, zwanego Katedrą Południową, w maju br. trafiły trzy wielkoformatowe obrazy) i Wielką Brytanię. W swoim dorobku artysta ma liczne portrety – m.in. sylwetki papieży, kardynałów, świętych – tworzone zawsze z ogromną precyzją, niesłychaną wręcz dbałością o detale i duchowym wyczuciem.

Jednym z najbardziej imponujących dzieł Berzosy jest fresk w oratorium Santa María Reina w jego rodzinnej Maladze – o powierzchni blisko 140 m2 – określany niekiedy mianem „Kaplicy Sykstyńskiej Malagi”. Wyróżniają go nie tylko rozmach, lecz także – przede wszystkim – głęboki, teologicznie przemyślany program ikonograficzny. Praca ta została zauważona przez samego papieża Benedykta XVI.

W sercu Watykanu

Szczególne miejsce w twórczości Raúla Berzosy zajmuje jego współpraca z Watykanem. Artysta wielokrotnie tworzył na zlecenie Stolicy Apostolskiej, ilustrując m.in. broszury liturgiczne na ceremonie w Bazylice św. Piotra, a także projektując znaczki pocztowe. Jego prace znalazły się na oficjalnych emisjach watykańskich: z okazji 80. rocznicy urodzin papieża Franciszka (w 2016 r.), 50. rocznicy encykliki Populorum progressio Pawła VI (2017), 500. rocznicy urodzin św. Filipa Neri i św. Teresy od Jezusa (2015), a ostatnio również na znaczkach wielkanocnych (2022 i 2023) oraz z okazji 150-lecia Apteki Watykańskiej (2024). „Zawsze uważałem, że obrazy w sztuce sakralnej są narzędziami ewangelizacji. Jeśli nie prowadzą do Boga, mogą być piękne, ale są bezużyteczne. Dla mnie jako malarza i katolika to zaszczyt, że Watykan bierze pod uwagę moje prace” – powiedział w jednym z wywiadów.

W 2019 r. został mianowany Honorowym Akademikiem Papieskiej i Sławnej Akademii Wirtuozów Panteonu w Rzymie – instytucji skupiającej wybitnych twórców z całego świata, którzy w swej sztuce oddają chwałę Bogu.

*

Choć najbardziej znany jest jako malarz sakralny, artysta podkreśla, że równie istotne miejsce w jego twórczości zajmują portrety i pejzaże – szczególnie te morskie, inspirowane andaluzyjskim wybrzeżem. „Jako malarz mieszkający w nadmorskim mieście czuję naturalny związek z tym krajobrazem” – przyznał przed laty w jednej z rozmów.

Wrażliwość, techniczna precyzja i duchowa głębia to cechy, które sprawiają, że Raúla Berzosę wypada bez cienia wątpliwości uznać za postać wyjątkową na współczesnej scenie artystycznej. Dla wielu jego twórczość jest odpowiedzią na tęsknotę za sztuką, która nie tylko cieszy oko ze względu na wysokie walory artystyczne, lecz także – co równie istotne – porusza serce. To sztuka, która prowadzi wprost do Boga. Interpretatorzy jego sztuki zwracają uwagę na zdolność Berzosy oddawania tajemnicy wiary w sposób bliski człowiekowi XXI wieku, który z jednej strony jest zakorzeniony w klasyce, a z drugiej – otwarty na nowy język emocji, światła i symbolu. Nie bez powodu więc Hiszpana nazywa się często malarzem nowej ewangelizacji.