Eucharystia

Z trzech sakramentów tzw. wtajemniczenia (z łac. initiatio od: initium - początek; chrzest, eucharystia i bierzmowanie), Eucharystia zajmuje najgodniejsze miejsce.

Chrystus - Dawca i Pośrednik łaski, zbliża się do człowieka łaski jak najbardziej osobowo. Chociaż ukryty pod znakami, to jednak tak bliski jak w żadnym innym sakramencie. W Eucharystii spotykamy się z Chrystusem i Jego ofiarą krzyżową, przez którą dokonuje się wyzwolenie ze zła przez miłość.

Eucharystia jest symbolicznym odtworzeniem ofiary Chrystusa. Zbliża nas do niej, pozwala uchwycić jej sens i zaprasza do współdziałania w tworzeniu dobra. Podczas Ostatniej Wieczerzy, której pamiątkę obchodzimy w Wielki Czwartek, Jezus tłumaczył sens przyszłych wydarzeń. Łamiąc i rozdając uczniom chleb powiedział, iż jest to Ciało, które będzie wydane, a wino to Krew, która będzie wylana. Słowa te były zapowiedzią ofiary, jaką złoży za grzechy wszystkich ludzi (por. Mt 26, 26-28) .

Chrystus dając obietnicę oddania siebie jako duchowego pokarmu, domagał się wiary w siebie i w swą naukę. Na tym polega dzieło (zamierzone przez) Boga, abyście uwierzyli w Tego, którego on posłał (J 6, 29). Stwierdza dalej: "Chlebem Bożym jest Ten, który z nieba zstępuje i życie daje światu. (...) Jam jest chleb życia. ( ...) kto go spożywa, nie umrze" (J 6, 48-50). Jezus wielokrotnie powtarza, że należy spożywać Jego Ciało i pić Jego Krew, by mieć życie w sobie: "Kto spożywa moje Ciało i pije moją Krew, ma życie wieczne, a Ja go wskrzeszę w dniu ostatecznym. Ciało moje jest prawdziwym pokarmem, a Krew moja jest prawdziwym napojem. Kto spożywa moje Ciało i Krew moją pije, trwa we Mnie, a Ja w nim" (J 6, 54-56).

Eucharystia, podobnie jak chrzest, była wcześniej zapowiadana w Starym Testamencie. Znajdujemy ją już w Księdze Rodzaju, gdzie kapłan i król Szalemu Melchizedek powitał zwycięsko Abrama chlebem i winem (por. Rdz. 14, 17-18). Melchizedek był zapowiedzią przyszłego najwyższego kapłana - Chrystusa, natomiast jego poczęstunek (chleb i wino) zapowiadał przyszłą Eucharystię. Podobnym zwiastunem była manna na pustyni (por. Wj 16,4; 15) oraz wypływająca ze skały woda ( por. Wj 17,6). Eucharystia, nawiązując do Ostatniej Wieczerzy, którą odprawił Chrystus z Apostołami, stała się najważniejszym elementem nowo powstającej wspólnoty religijnej. Ma ona charakter ofiarniczy. Wynika on z sensu zdania, które wypowiedział Chrystus: "´Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje´. Następnie wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie, dał im, mówiąc: ´Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów´" (Mt 26, 26-28; por. Mk 14, 22-24). Wypowiadane nad chlebem i winem słowa świadczą o tym, iż musiały one ulec jakiejś zmianie. Kościół nazywa tę przemianę chleba w Ciało, a wina w Krew przeistoczeniem ( z łac. transsubstantiatio - przemiana substancji). Przemiana dokonuje się w rzeczywistości ponadempirycznej, dostępnej dla rozumnej i i nadprzyrodzonej wiary. Chrystus Pan rozpoczyna swe istnienie sakramentalne pod postaciami chleba i wina, kiedy wypowiedziane zostają przez kapłana słowa konsekracji.

Chrystus uczestnicząc w żydowskim święcie Paschy, które obchodzono na pamiątkę wyjścia z niewoli egipskiej, ustanowił nową Paschę. Od tej pory Kościół przez kapłanów, w widzialnych znakach miał składać ofiarę z Chrystusa na pamiątkę Jego przejścia z tego świata do świata Ojca.

Msza św., będąca powtórzeniem, zbliżeniem i uwielokrotnieniem Chrystusowej Wieczerzy, choć jest ofiarą, to jednak jest to ofiara niekrwawa i symboliczna. Ofiara Chrystusa na Krzyżu zamknęła księgę ofiar krwawych.

Wyznawcy Chrystusa znając wartość Eucharystii, mają nie tylko obowiązek brania czynnego udziału we Mszy św. wynikający z nakazu Kościoła, lecz także z faktu ścisłej łączności z Chrystusem, Najwyższym Kapłanem i Żerwą ofiarną. Podczas Mszy św. dokonuje się złączenie naszych darów z ofiarą Chrystusa, a także umocniona zastaje wzajemna wspólnota miłości. Eucharystia jest najbliższą drogą do Chrystusa, a On jest Drogą, Prawdą i Życiem. "Nikt nie może przyjść do Ojca jak tylko przeze mnie" (J 14,6).

Pokuta - Pojednanie

Pokuta (hebr.: szub; gr.: matanoia) oznacza zmianę usposobienia, proces całkowitego nawracania się, wewnętrzną przemianę człowieka, jego odnowę i odrodzenie. Poza określeniem postawy moralnej człowieka, pokuta oznacza także jeden z sakramentów. Sakrament pokuty jest też nazywany sakramentem pojednania. Człowiekowi zostają odpuszczone grzechy, popełnione po chrzcie św. Pokuta jest ściśle związana ze świadomością popełnionych grzechów i pragnieniem uwolnienia się od nich. Człowiek nie tylko chce się odwrócić od grzechów, lecz pragnie zwrócić się ku Bogu, u Niego szuka ratunku.

Historia sakramentu pokuty sięga najdawniejszych czasów, kiedy to naród wybrany wielokrotnie zrywał więzy z Bogiem z winy grzechów zbiorowych lub indywidualnych, a później uświadomiwszy sobie popełnione zło, błagał Boga o przebaczenie. Błagania zanoszone do Jahwe wiązały się z praktykami ascetycznymi, postami (por. Sdz 20, 26; 1 Krl 21, 8), rozdzieraniem szat, przywdziewaniem worów pokutnych ( por. 1 Krl 21, 27), leżeniem w popiele (por. Iż 58, 5). Te zewnętrzne akty pokutne można było zauważyć również podczas zebrań liturgicznych, którym towarzyszyły zawodzenia i żałosne płacze (por. Sdz 2,4). W liturgiach pokutnych jednak przede wszystkim wyznawało się wspólnie grzechy (por. Sdz 10, 10; Sz 7, 6) i prosiło o wstawiennictwo proroka lub wodza (np. Mojżesza, por. Wj 32,30).

W Starym Testamencie często znajdujemy nawoływanie proroków do nawrócenia, podobnie też u progu Nowego Testamentu czyni ostatni z proroków Jan Chrzciciel. Głosi on: "Nawróćcie się, bo bliskie jest królestwo niebieskie" (Mt 3, 2).

Wszyscy ludzie są grzesznikami i za takich powinni się uznać, jest to pierwszy warunek nawrócenia. Wezwanie Jana Chrzciciela do nawrócenia podejmuje później Jezus. Już na początku swej działalności publicznej stwierdza: "Nie potrzebują lekarza zdrowi, ale ci, którzy się źle mają. Nie przyszedłem wezwać do nawrócenia sprawiedliwych, lecz grzeszników" (Łk 5, 31-32). Słowa te świadczą, że grzeszny człowiek z całą ufnością może zwrócić się do Jezusa, który na ziemi ma władzę odpuszczania grzechów (por. Mt 9, 6). Jezus nie ma zaufania do zewnętrznych oznak pokuty, dla niego najważniejsza jest wewnętrzna przemiana, która dokonuje się w sercu człowieka.

Nawrócenie, które związane jest z postanowieniem moralnej poprawy jest także pokorną prośbą i aktem ufności: "Boże, miej litość dla mnie, grzesznika" (Łk 18, 13). Nawrócenie poprzedza jednak zawsze łaska, to Bóg pierwszy wychodzi na poszukiwanie człowieka: "Któż z was, gdy ma sto owiec, a zgubi jedną z nich, nie zostawia dziewięćdziesięciu dziewięciu na pustyni i nie idzie za zagubioną, aż ją znajdzie?" ( Łk 15, 4). Jezus głosząc Dobrą Nowinę o Królestwie stwierdza: "W niebie większa będzie radość z jednego grzesznika, który się nawraca, niż z dziewięćdziesięciu dziewięciu sprawiedliwych, którzy nie potrzebują nawrócenia" (Łk 15, 7-10).

Chociaż postawa Jezusa wobec grzeszników wywołała zgorszenie faryzeuszy (por. Mt 9, 10-13; Łk 15, 2), to jednak sprawiała, że osiągnął on swój cel - wielu nawróciło się. Podobną misję przekazał Jezus Apostołom przy rozesłaniu. Głosząc Dobrą Nowinę o Królestwie, mieli także wzywać do nawrócenia (por. Mk 6, 12). Po swoim zmartwychwstaniu ponowił ów nakaz misyjny: "W imię Jego głoszone będzie nawrócenie i odpuszczenie grzechów wszystkim narodom, począwszy od Jerozolimy" ( Łk 24, 27). Pokuta, jaką mają głosić narodom, ma na celu dostąpienie odpuszczenia grzechów. Apostołowie otrzymali bowiem moc odpuszczania grzechów na ziemi: "Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane" (J 20, 23).

W Kościele starożytnym sakrament pokuty znany był w postaci publicznej pokuty kościelnej. Grzesznik był wyłączony ze wspólnoty Kościoła (ekskomunikowany), a po odbyciu okresu pokuty (często kilkuletniego) otrzymywał rozgrzeszenie w Wielki Czwartek i zostawał ponownie przyjęty do wspólnoty Kościoła (tzw. rekoncyliacja).

Współczesną praktykę pokutną wprowadzili mnisi irlandzcy i szkoccy, ewangelizujący kontynent europejski w VI-VII w., natomiast Sobór Laterański IV (1215 r.) wprowadził obowiązek przynajmniej spowiedzi i Komunii św. w okresie wielkanocnym. Praktyka częstszego przyjmowania sakramentu pokuty upowszechniła się dopiero w naszym stuleciu. Oprócz obrzędu pojednania jednego penitenta (odbywa się on w konfesjonale lub rozmównicy) istnieje również wspólny obrzęd pojednania z rozgrzeszaniem ogólnym (tzw. absolucja). Jest on możliwy w dwóch przypadkach: w niebezpieczeństwie śmierci, gdy kapłan ze względu na brak czasu nie może wysłuchać poszczególnych penitentów oraz w sytuacji, gdy brakuje spowiedników do wysłuchania wszystkich penitentów w odpowiednim czasie. Penitenci zmuszeni byli wówczas do długiego pozostawienia bez łaski sakramentalnej lub Komunii św.

cdn.