W dzisiejszym pokazie będziemy odgrywać rolę żołnierzy Armii Czerwonej – mówi Tadeusz Kwiecień, szef Grupy Rekonstrukcji Historycznej „Oka” z Namysłowa, która specjalizuje się w odtwarzaniu Ludowego Wojska Polskiego, oddziałów Żołnierzy Wyklętych, bohaterów z filmu Sami swoi oraz Armii Czerwonej. – Naszych sprzymierzeńców – śmieje się ktoś z boku.

– Jestem rolnikiem i uczestnictwo w tego typu przedsięwzięciach odbywa się kosztem mojego cennego rolniczego czasu i zasobów własnych. Moja żona czasami w złości mówi: „Czy wiesz, że ty własną rodzinę okradasz? Ale potrzebuję tego, bo to jest odskocznia od szarości, tzw. wyścigu szczurów – tłumaczy Kwiecień. I dodaje: – Widzi pan, co się dzieje w polityce, jaka panuje niezdrowa atmosfera. – Wojenna – znowu dopowiada ktoś z boku, co wzbudza salwy śmiechu zgromadzonych żołnierzy-rekonstruktorów. – Działamy z pasją i robimy to z miłości do polskiej historii – podkreśla poważnie Kwiecień.

Geneza widowiska

– Od 10 lat rekonstruujemy wojenne epizody na naszej górze. Jestem z tym dziełem związany od samego początku. Wiosną 2013 r. u wójta gminy Opatów spotkaliśmy się w kilka osób i postanowiliśmy, że pokażemy to, co się wydarzyło w naszej wiosce 1 września 1939 r. Przypomnę, że w tamtym dniu, zanim kolumna wojsk niemieckich dotarła do Mokrej, została ostrzelana z Góry Opatowskiej. Było na niej zainstalowane przeciwpancerne działo Bofors 37 mm i z niej został trafiony pierwszy niemiecki czołg podczas II wojny światowej. Stanowiskiem dowodził rotmistrz Bolesław Deszert. Opowiedzieliśmy więc tę pierwszą historię. Potem ludzie pytali, czy będzie kontynuacja. I tak to się zaczęło. W 2018 r., na stulecie odzyskania niepodległości, odtworzyliśmy bitwę pod Krzywopłotami, gdzie Legionami Polskimi dowodził Józef Piłsudski – cieszy się ks. Maciej Woszczyk, proboszcz parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Opatowie, gospodarz miejsca rekonstrukcji i członek Rekonstruktorów Historii Helle Berg w Opatowie.

Z miłości do polskiej historii

Jak zapewnia ksiądz proboszcz, wiele osób z parafii włącza się w organizację widowiska. – Ja tu spełniam funkcję duchową, modlę się w intencji dzieła, czasami doradzam i biorę czynny udział, bo rekonstrukcja jest moją pasją. Od dziecka kleiłem modele samolotów, oglądałem filmy wojenne, czytałem beletrystykę wojenną spod znaku „Tygrysa” – przyznaje. Na pytanie, dlaczego zatem nie został wojskowym tylko księdzem, odpowiada: – Ależ ja noszę mundur, mundur Jezusa Chrystusa. Wbrew pozorom jedno z drugim ma dużo wspólnego – zaznacza duszpasterz.

– Wolny czas, który każdy z nas ma, wykorzystuję na rozwijanie mojej pasji. Biskup Długosz powiedział mi parę lat temu, żebym rozwijał to, co lubię, a ja lubię wojsko.

– Dla mnie to jest hobby i pasja wywodząca się z najmłodszych lat. Bo pewnie wielu z nas interesowało się historią, bawiło się żołnierzykami. W dorosłym życiu jest to dla mnie swego rodzaju misja. Podręczniki do historii nigdy nie oddadzą wojennej rzeczywistości. A spektakl plenerowy może to uczynić. Tworzymy teatrum, młodzież przychodzi, patrzy, słyszy i czuje – dzieli się przemyśleniami Karol Cybulski z Konnej Grupy Rekonstrukcji Historycznych „Kresy” z Białegostoku, który w widowisku odgrywa rolę bezwzględnego oficera NKWD.

– Od dziecka interesowałem się militariami. Potem to zarzuciłem z braku czasu. Teraz moja pasja odżyła. Chociaż w podstawówce miałem najgorsze oceny właśnie z historii – mówi przekornie ks. Donat Neska, proboszcz parafii św. Mikołaja w Żeleźnicy. Ksiądz Neska w mundurze motocyklisty – żołnierza Wermachtu prezentuje się bardzo okazale. – Dobra znajomość języka niemieckiego sprawia, że lubię występować po tej stronie sporu – tłumaczy swój wybór.

W hołdzie bohaterom

– Przyjeżdżają chłopcy-rekonstruktorzy z Białegostoku, pokonują te 400 km i mówią, że klimat opatowski jest niezwykły. Proszę się rozejrzeć, ilu młodych ludzi jest wokół – mówi ks. Woszczyk i wskazuje na tłum, który stara się znaleźć najbardziej dogodne miejsce, i na kłęby kurzu spod kół samochodów, które cały czas dowożą spragnionych widowiska ludzi.

Wśród widzów wypatrujemy małżeństwo Alicji i Andrzeja Milów, którzy kiedyś służyli w wojsku. Ubrani są w polowe mundury. – Założyliśmy je i przyjechaliśmy z szacunku dla rekonstruktorów. Chcemy to widowisko nie tylko obejrzeć, ale i przeżyć. Jeździmy oglądać tego typu wydarzenia, a wezwanie: Bóg, Honor, Ojczyzna jest zawsze z nami – podkreśla p. Andrzej. Z kolei p. Alicja dodaje: – Mój ojciec brał udział w zdobywaniu Budziszyna.

Bitwa

Na Górze Opatowskiej na terenie Opatowa 9 września odegrano wojenne widowisko Nie dane nam było żyć do zwycięstwa, już 10. w ramach cyklu „A więc wojna!”. Przywołuje ono krwawą bitwę o Budziszyn w 1945 r. z udziałem Ludowego Wojska Polskiego. Historia ostatniej zwycięskiej bitwy Niemców w czasie II wojny światowej jest opowiedziana z perspektywy chłopca, Serbołużyczanina, który ocalał z zawieruchy wojennej. Wątek rodzinnego dramatu wpleciony w bitewną narrację sprawił, iż licznie zgromadzona widownia mogła dzięki oglądaniu działań wojennych mocniej odczuć barbarzyństwo wojny, niosącej śmierć i krew. Narrację, z zaangażowaniem, wyczuciem czasu i miejsca, poprowadził dr hab. Andrzej Olejko. Całość wyreżyserował, według własnego scenariusza, Kazimierz Piechaczek.

Atrakcją rekonstrukcji okazały się: radziecki czołg T-34, niemiecki Panzerkampfwagen V Panther i Leichter Schützenpanzerwagen, czyli niemiecki półgąsienicowy transporter opancerzony. W widowisku wzięło udział ponad 100 rekonstruktorów z całej Polski.

– Jestem tutaj pierwszy raz, ale wrażenia moje i syna są jak najlepsze – mówi Piotr Nabiałczyk. – Dużo strzałów, wybuchów, czołgi... świetne widowisko – ocenia Aleksander, który należy do młodzieżowej drużyny ochotniczej straży pożarnej. – Gdyby syn zechciał zostać żołnierzem, nie oponowałbym – mówi p. Piotr, również członek OSP. – Oburza mnie niedocenianie polskiego munduru lub co gorsza – wyśmiewanie go. Na szczęście obecnie tego typu ludzi i wypowiedzi jest niewielki odsetek. Ignorancja, zła wola? Trudno zgadnąć. Poczułem, że muszę być tu razem z synem, że to mój obowiązek.