Objawy depresji u dzieci są inne niż u dorosłych. Twoje dziecko może nagle stać się podatne na wybuchy złości, czepiać się lub często płakać. Im młodsze dzieci, tym bardziej niejasne są objawy depresji. Pojawia się ona wyraźniej dopiero w okresie dojrzewania w postaci utrzymującego się smutnego nastroju. W przypadku wszystkich objawów ważne jest to, czy są one trwałe. Dopiero wtedy można mówić o chorobie psychicznej. Na co powinieneś zwrócić uwagę u swojego dziecka?

Dziecko w wieku od 1 roku do 3 lat:

• nieśmiałość i strachliwość

• smutna lub pozbawiona wyrazu twarz

• zmienione nawyki żywieniowe

• brak zainteresowania grami

• zaburzenia snu

• płacz lub złość

• ssanie kciuka

• kołysanie się w przód i w tył

Dziecko w wieku od 3 do 6 lat:

• smutek

• apatia

• koszmary, częste budzenie się w nocy

• ograniczone gesty i mimika

• agresja lub wycofanie się

• duże wahania wagi w górę lub w dół

• brak radości z gry (albo ogólnie mało radości)

• niechęć do ruchu

Szkolne dziecko

• ciągły smutek

• wyrażanie myśli samobójczych

• skargi na zaniedbania ze strony rodziców

• pogorszenie wyników w szkole

• problemy z koncentracją i częste rozmyślania

• zmienione nawyki żywieniowe

• poczucie winy

• lęki

• poczucie beznadziejności

Dziecko dorastające

• brak wiary w siebie

• obojętność

• zaburzenia jedzenia

• apatia

• trudności z koncentracją

• złe oceny w szkole

• wahania nastroju

• strach

• zaburzenia snu

• samookaleczenia

• wyrażanie myśli samobójczych.

Przyczyny depresji

Przyczyny depresji nie zostały jeszcze właściwie zbadane. Oczywiste jest jednak, że główną rolę odgrywają tu geny: jeśli rodzic ma depresję, istnieje duże ryzyko, że dziecko również na nią zachoruje. Wybuch choroby mogą spowodować zewnętrzne czynniki środowiskowe. Mogą to być: problemy rodzinne, rozwód rodziców, śmierć w rodzinie, presja na wyniki, zastraszanie w szkole, wykorzystywanie seksualne itp. W zależności od tego, jak dziecko nauczyło się radzić sobie z problemami, ryzyko popadnięcia w depresję jest większe lub mniejsze.

Dojrzewanie również jest fazą ryzykowną. W tym czasie młodzi ludzie poszukują własnej tożsamości, są narażeni na wiele zmian i żyją niejako w ciągłym stresie. Hormony też wtedy szaleją. Wszystko to prowadzi do niepewności, która w najgorszym przypadku może się skończyć depresją. Najważniejsze jest w tym czasie wsparcie rodziny.

Leczenie depresji

W leczeniu dzieci i młodzieży często stosowane są leki przeciwdepresyjne. Są to jednak głównie środki zaradcze dla dorosłych, które nie zostały jeszcze odpowiednio zbadane w przypadku dzieci. Dlatego ważne jest, aby zwracać baczną uwagę na zachowanie dzieci i możliwe zmiany.

Psychoterapia jest zatem wystarczająca, zwłaszcza w przypadku łagodnej lub umiarkowanej depresji. Często zaangażowani są w nią także członkowie rodziny – mówi się wtedy o terapii rodzinnej. W przypadku małych dzieci często stosowana jest terapia zabawą. U starszych dzieci ma sens połączenie leków i terapii.

Co mogę zrobić jako rodzic?

Przede wszystkim ważne jest, aby depresję zauważyć. Zwykle trudno jest z przekonaniem stwierdzić, czy twoje dziecko przeżywa tylko krótkotrwały smutek czy już depresję. Powinno się zatem skontaktować z lekarzem pediatrą lub rodzinnym, który może skierować cię z dzieckiem do specjalisty.

Ważne jest, aby słuchać dziecka! Daj mu możliwość mówienia i powstrzymaj się od komentowania. Uwagi typu: „będzie dobrze” czy „teraz weź się w garść”, wywierają na dziecko tylko niepotrzebną presję. Młodzi ludzie często nie chcą rozmawiać z rodzicami. Nie należy wtedy zbytnio naciskać na dziecko, tylko zdać się na pracę psychoterapeuty.

Autorka jest psychologiem, prezesem Kujawsko-Pomorskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Higieny Psychicznej.