W naszej polskiej tradycji w maju, miesiącu szczególnie dedykowanym Matce Bożej, w mniejszych miejscowościach wierni gromadzą się przy kapliczkach, aby wyśpiewywać Litanię Loretańską oraz pieśni maryjne. Warto także w tym miesiącu nawiedzić chociaż jedno z sanktuariów maryjnych w naszej okolicy.

Matka Boża Pocieszenia ze Starej Błotnicy

Historia parafii sięga 1403 r. lub, jak uważają niektórzy historycy, nawet drugiej połowy XIV wieku. Nie od razu świątynia parafialna była dedykowana Matce Bożej. Pierwszy drewniany kościół nosił wezwanie Świętych Piotra i Pawła Apostołów, o czym informuje Liber beneficionum prymasa Jana Łaskiego z 1511 r. Budowa obecnej, murowanej świątyni rozpoczęła się dopiero w 1759 r. Mimo różnych trudności kościół został ostatecznie konsekrowany w 1868 r., a dokonał tego bp Michał Józef Juszyński. To on nadał mu również nowy tytuł – Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Istnieją dowody na otaczanie czcią wizerunku Matki Bożej z Błotnicy przynajmniej od XVII wieku. Do 1868 r. wizerunek umieszczony był w bocznej kaplicy, jednak po nałożeniu na obraz srebrnych sukienek bp Juszyński nakazał przenieść go do ołtarza głównego. Napływ pątników wskazywał na rozwijający się kult wizerunku Matki Bożej Pocieszenia. Biskup Jan Kanty Lorek ogłosił 25 lutego 1963 r. kościół w Błotnicy sanktuarium maryjnym ówczesnej diecezji sandomierskiej. Dzięki staraniom bp. Piotra Gołębiowskiego papież Paweł VI zezwolił na koronację obrazu. Przed tym wydarzeniem obraz Matki Bożej został poddany renowacji pod kierunkiem prof. Karola Dąbrowskiego z Warszawy. W wyniku prac odkryto pierwotną warstwę obrazu z nieco innym wizerunkiem Maryi. Uroczysta koronacja odrestaurowanego wizerunku Matki Bożej odbyła się 21 sierpnia 1977 r., a dokonał jej kard. Karol Wojtyła. Warte podkreślania jest, że Matka Boża z Błotnicy to ostatni koronowany przez kard. Wojtyłę wizerunek Maryi przed jego wyborem na Stolicę Piotrową. Od 2000 r. sanktuarium w Starej Błotnicy opieką duszpasterską otaczają ojcowie paulini, którym zostało ono powierzone przez bp. Jana Chrapka.

Obraz Matki Bożej Pocieszenia to wizerunek ze szkoły włoskiej typu bizantyjskiej Hodegetrii lub Peribleptos. Nie jest znana dokładna data jego powstania. Niektórzy badacze sugerują, że został namalowany już pod koniec XIV wieku, jednak prawdopodobniejszym czasem jego powstania jest druga połowa XVI stulecia. Wizerunek dziś otaczany jest czcią pod tytułami: Matka Boża Błotnicka, Królowa i Pani Ziemi Radomskiej, Matka Boża Pocieszenia.

Matka Boża Wychowawczyni z Czarnej

Pierwsza świątynia w Czarnej została ufundowana przez Izabelę Małachowską z Humieckich, a powstała w miejscu drewnianej kapliczki w 1763 r. W niej właśnie umieszczono łaskami słynący wizerunek Matki Bożej. W 1867 r. zamieszkał przy nim ks. Jan Służewski, z tytułem wikariusza koneckiego, który prowadził duszpasterstwo dla miejscowej ludności i górników. W 1894 r. Czarna stała się filią parafii Końskie. Samodzielna parafia została tu erygowana 18 lutego 1919 r. Od 1971 r. parafię prowadzą księża ze Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego – pallotyni. Otaczany czcią wizerunek Matki Bożej pochodzi z przełomu XVI i XVII wieku. Został namalowany na wzór rzymskiego Salus Populi Romani. Od lat 90. minionego wieku nosi tytuł: Matka Boża Wychowawczyni, umocniony nauczaniem papieża Jana Pawła II: „Szczególne dary, którymi Bóg napełnił Maryję, usposabiały Ją zwłaszcza do roli Matki i Wychowawczyni (...). Maryja i Józef jawią się jako wzór wszystkich wychowawców” (audiencja generalna, 27 listopada 1996 r.). Słowa wygłoszonego wówczas przemówienia Jan Paweł II wypowiedział po wcześniejszym spotkaniu z księżmi pallotynami, którzy opiekują się sanktuarium w Czarnej. Uroczystej koronacji obrazu Matki Bożej Wychowawczyni 5 września 1999 r. dokonali kard. Józef Glemp, prymas Polski, oraz bp Edward Materski i bp Jan Chrapek.

Różańcowa Pani z Wysokiego Koła

Wysokie Koło nie od samego początku było oddzielną parafią. Pierwszy kościół – noszący wezwanie Świętego Krzyża – powstał wraz z klasztorem dominikańskim w latach 1637-81 z fundacji Stanisława Witkowskiego, kasztelana sandomierskiego, oraz Jana Wielopolskiego. W kolejnym roku do klasztoru sprowadzono zakonników, którzy opiekowali się świątynią. Od 1870 r. przez ponad 20 lat w budynkach klasztornych mieszkali franciszkanie reformaci, a pod koniec XIX wieku przeniósł się tam proboszcz parafii Regów i od 1891 r. w Wysokim Kole były sprawowane nabożeństwa. Otaczany czcią wizerunek Maryi znajduje się w kaplicy Jej poświęconej po prawej stronie prezbiterium. Ściany kaplicy oraz kopuła są ozdobione malowidłami. Wysokie Koło znane jest przede wszystkim ze względu na cudowny obraz Matki Bożej. Nie są znane czas ani miejsce pochodzenia tego wizerunku. Źródła klasztorne wskazują, że został on przywieziony z Moskwy do Lwowa ok. 1667 r. przez Mariannę Kalinowską, żonę cześnika czerwonogrodzkiego. Dziesięć lat później darowała go ona swojemu krewnemu Antoniemu Krzysztofowi Bębnowskiemu, który przez kilka lat przechowywał go w Zarudziu (dzisiaj to Zarzecze) k. Zamościa. W owych latach osoby modlące się przed tym obrazem otrzymywały wiele łask. Po powrocie z wyprawy wiedeńskiej Antoni Bębnowski 6 lipca 1684 r. przekazał wizerunek Maryi do kościoła w Wysokim Kole, gdzie również cieszy się on niezwykłą czcią wiernych, którzy otrzymują liczne łaski. Cudowny wizerunek Maryi Wysokolskiej namalowany jest na desce lipowej i przedstawia Madonnę z Dzieciątkiem Jezus na ręku. Maryja podobna jest tu do Matki Bożej Częstochowskiej, z tą różnicą, że Jej głowa, przedstawiona w trzech czwartych, o regularnie wydłużonym owalu twarzy, osadzona jest na dość długiej, osłoniętej szyi. Rysy twarzy są dość wyraźne. Madonna podtrzymuje Dzieciątko na lewym przedramieniu, podczas gdy w prawej ręce, zgiętej w łokciu, trzyma delikatnie gałązkę z kwiatem róży i pąkiem. Wizerunek Maryi w Wysokim Kole został ukoronowany koronami papieskimi 18 sierpnia 1974 r. Aktu koronacji dokonał kard. Stefan Wyszyński wraz z bp. Piotrem Gołębiowskim i bp. Janem Czerniakiem.

Matka Miłosierdzia ze Skarżyska-Kamiennej

W Skarżysku-Kamiennej znajduje się chyba najmłodsze sanktuarium maryjne w diecezji radomskiej. Sama parafia została erygowana 25 stycznia 1986 r. W tym samym roku dzięki staraniom ks. Henryka Nowakowskiego i ks. Adama Radzimirskiego wybudowano tymczasową kaplicę. Obecna świątynia natomiast, wraz z kaplicą Matki Bożej Ostrobramskiej, powstała w latach 1988-95 według projektu Zbigniewa Grządzieli i Bogdana Cioka z Kielc. W budowie bardzo pomogli fundatorzy z USA, Kanady, Anglii oraz parafianie. Inicjatorem zbudowania repliki Ostrej Bramy w Skarżysku-Kamiennej był wilnianin bp Edward Materski. Pierwsza Msza św. w kaplicy ostrobramskiej została odprawiona 22 października 1989 r. Kaplica zbudowana została na wzór tej w Wilnie. W ołtarzu znajduje się kopia obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej, namalowana przez Izabelę Borkowską. W 1997 r., decyzją bp. Materskiego, skarżyska Ostra Brama stała się sanktuarium diecezjalnym. Koronacja obrazu Matki Bożej, staraniem bp. Zygmunta Zimowskiego, odbyła się 2 lipca 2005 r., a sam kościół, decyzją Stolicy Apostolskiej, w 2014 r. został podniesiony do godności bazyliki mniejszej.