AGNIESZKA RACZYŃSKA: – 1 października 2015 r. Pasterz naszej diecezji bp Grzegorz Kaszak erygował Archiwum Diecezji Sosnowieckiej im. ks. Jerzego Wolnego, a Ksiądz został mianowany jego dyrektorem? Z czym związana jest ta funkcja?

KS. TOMASZ ZMARZŁY: – Jak czytamy w Statucie Archiwum, dyrektor reprezentuje go na zewnątrz i kieruje powierzoną sobie instytucją, a w szczególności odpowiada za zasób archiwalny i jego stan, czuwa nad realizacją celów i zadań statutowych, kieruje pracownią udostępniania zbiorów oraz na każde żądanie składa biskupowi diecezjalnemu pisemne sprawozdanie z działalności Archiwum. Oczywiście jako dyrektor nie siedzę tylko za biurkiem, ale staram się każdą chwilę poświęć pracując na rzecz tego ważnego miejsca w diecezji i regionie.

– Rozpoczęła się żmudna praca nad tworzeniem tej instytucji, a na jej miejsce obrano pomieszczenia przy sanktuarium Polskiej Golgoty Wschodu w Będzinie-Syberce. Od czego rozpoczął Ksiądz Dyrektor tworzenie Diecezjalnego Archiwum i na czym polegały te prace?

– Do wyremontowanych i przystosowanych pomieszczeń zaczęliśmy przywozić księgi wcześniej już zgromadzone w Kurii Diecezjalnej. Z parafii naszej diecezji przekazano także duplikaty ksiąg metrykalnych wytworzonych szczególnie od 1992 r., czyli od momentu utworzenia diecezji sosnowieckiej. Ponadto został przywieziony z Krakowa zbiór ksiąg naszego seminarium duchownego. Całość zasobu trzeba było uporządkować, opracować i umieścić w odpowiednim miejscu. Te prace trwają nadal, gdyż do Archiwum wciąż przywożone są księgi.

– Kto pomagał w dziele budowania tej instytucji? Jakie trudności i problemy napotykał Ksiądz na tej drodze?

– Od momentu erygowania Archiwum szczególną rolę w pracy przy Archiwum odgrywają wolontariusze. Chciałbym podziękować Mateuszowi Radomskiemu i Agacie Osman oraz przedstawicielom Towarzystwa Genealogicznego z Zagłębia i Małopolski. Poświęcają swój czas i dzielą się wiedzą, by nasze Archiwum dobrze funkcjonowało.

– Jakie zbiory są już w Archiwum Diecezji Sosnowieckiej?

– W już zgromadzonym zbiorze można zobaczyć księgi metrykalne począwszy od tych najstarszych z XVII wieku, m.in. ze Szreniawy, Chechła i Olkusza, akta parafialne i konsystorskie oraz dokumenty pergaminowe z XIV/XV wieku.

– Które z nich zasługują na szczególną uwagę i mają ogromną historyczną wartość?

– Wszystkie zasługują na uwagę i stanowią wielką wartość. Są nie tylko źródłem wiedzy dla genealogów, ale pokazują historię poszczególnych regionów i parafii, które dziś skupione są w granicach diecezji sosnowieckiej.

– Kto może korzystać z muzealnych zbiorów? Jak funkcjonowało będzie to Archiwum?

– Jako jednostka naukowa i edukacyjna służy wszystkim, którzy chcą skorzystać z jego zasobu – przede wszystkim osobom prowadzącym badania genealogiczne, ale także historykom czy socjologom. Chcąc skorzystać z zasobów Archiwum należy zwrócić się drogą telefoniczną, mailową bądź listowną z prośbą o udostępnienie wskazanych informacji. Po potwierdzeniu posiadania danych ksiąg należy przyjechać w umówionych godzinach i legitymując się dowodem osobistym wypełnić przygotowany druk. Istnieje możliwość wydania i przesłania aktu urodzenia (np. dla osób z zagranicy), jednak archiwum nie prowadzi kwerend i badań.

– Ks. Jerzy Wolny? Dlaczego to właśnie jemu powierzono patronat nad Archiwum?

– Wybór na patrona ks. prof. Jerzego Wolnego – pochodzącego z Rogoźnika historyka mediewisty, wybitnego znawcy dziejów Kościoła w Polsce, nie jest przypadkowy. Starsze pokolenie księży doskonale pamięta tego znakomitego naukowca i pedagoga. Potrafił on zainteresować studentów seminarium historią i zaszczepić szacunek do książek.

– Co będzie Księdza największą radością po ukończeniu tej niezwykle trudnej pracy związanej ze stworzeniem muzealnej instytucji diecezjalnej od podstaw?

– W dekrecie erygującym Archiwum bp Kaszak napisał: „Niech ta instytucja diecezjalna służy jak najlepiej zabezpieczeniu źródeł związanych z działalnością Kościoła na terenach naszej diecezji i będzie miejscem twórczych badań historycznych naszej ziemi”. Jak zapisano w statucie, „celem działalności Archiwum jest służba Kościołowi i społeczeństwu poprzez nadzór, zarządzanie i kształtowanie zasobu archiwalnego stanowiącego dziedzictwo historii i kultury narodu i Kościoła”. Chciałbym, aby nasze Archiwum funkcjonowało jak szereg innych archiwów kościelnych w Polsce i doskonale realizowało wyznaczone cele, służąc wszystkim korzystającym z tego ważnego miejsca. Przed nami mnóstwo pracy, ale jest też radość, która dodaje siły.