Niższe seminaria duchowne działają na całym świecie i wciąż powstają nowe, a oficjalne nauczanie Kościoła wydatnie wspiera swoim autorytetem i formułowanymi wskazaniami te ważne i utrwalone w doświadczeniu Kościoła instytucje. Ks. Jerzy Bielecki – rektor Niższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Częstochowskiej (ostatniego diecezjalnego w Polsce) przygotował ważną publikację na temat niższych seminariów duchownych, której słusznie nadał tytuł „Niższe seminarium duchowne w misji Kościoła” (Częstochowa 2017, 376 s.). Rzeczywiście, chodzi w tym przypadku o misję Kościoła. Kościół w swoim wymiarze widzialnym, służącym pełnieniu w świecie dzieła spełnionego przez Chrystusa, doszedł do wniosku, że niższe seminaria, a więc instytucje należące do porządku widzialnego, także mogą przyczynić się do owocniejszego ukazywania tego, co niewidzialne, tzn. łaski i działania Bożego.

Tradycja i czas przemian

Pierwsza część publikacji bardzo mocno wzmacnia ten fakt, przywołując wypowiedzi kościelne na temat niższych seminariów duchownych, z których jednoznacznie wynika, że są one instytucjami wartościowymi, zachowującymi swoje znaczenie, a nawet dość jasno można z tych dokumentów wyczytać troskę o ich trwanie i dalszy rozwój na miarę nowych czasów i wyzwań, przed którymi staje wspólnota kościelna. Oczywiście, ich funkcjonowanie musi odpowiadać zmianom zachodzącym w Kościele i w świecie, zwłaszcza nowym wymogom szkolnym i wrażliwości dzisiejszej młodzieży, ale co do pryncypium – ich trwanie jest czymś kluczowym dla Kościoła, na co należałoby pilniej zwracać uwagę i pielęgnować to.

Zebrane w drugiej części publikacji artykuły autorstwa ks. Ryszarda Selejdaka, ks. Jerzego Bieleckiego, ks. Pawła Brudka i kleryka Pawła Cabana pokazują, w jaki sposób nauczanie Kościoła na temat niższych seminariów duchownych może być i powinno być praktycznie realizowane oraz z jaką realną recepcją spotkało się w częstochowskim seminarium. Na pewno słowem kluczem, które pozwala opisać ostatnie 20 lat działalności jedynego dziś w Polsce niższego seminarium, jest słowo „odnowa”. Jest to wymóg nauczania kościelnego, ale pośrednio jest to także wymóg stawiany przez prawo oświatowe w Polsce. Jeśli wcześniejszy okres istnienia niższego seminarium, z obiektywnych racji, mógł upływać pod znakiem utrwalonych zwyczajów, powodowanych także stabilnością kulturową i prawną w dziedzinie oświaty, to jednak ostatnie lata już na to nie pozwalają. Oczywiście, jest wiele rzeczy, zwłaszcza w sferze duchowej, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie, które należą do powszechnego doświadczenia, ale sposób ich przekazywania musi być coraz bardziej dostosowany do wymogów kulturowych i duchowych nowych czasów. Mówili o tym wyraźnie papież św. Jan XXIII i II Sobór Watykański, odwołując się do zasady przystosowania – „aggiornamento”.

Owocowanie dziedzictwa

W takiej też perspektywie musimy ujmować nasze dziedzictwo i je przekazywać. Pozostaje z uznaniem powiedzieć, że częstochowskie niższe seminarium pod kierunkiem księdza rektora odważnie i z zapałem prowadziło taką „przystosowaną odnowę”, a tym samym zdołało odnaleźć się w nowej sytuacji kościelnej i kulturowej. Artykuł o 20-letniej posłudze ks. Bieleckiego – moim zdaniem kluczowy w publikacji, ponieważ wszystko opiera się na ludziach i ich wysiłku – jednoznacznie i bardzo wymownie to pokazuje, przy czym ten ważny artykuł trzeba czytać także w ścisłej łączności z czwartą częścią publikacji, zawierającą kalendarium seminarium dotyczące ostatniego dwudziestolecia, z dokumentacją fotograficzną związaną z seminaryjnymi jubileuszami, a także ze stroną internetową seminarium. W tym wszystkim wyraża się „aggiornamento”.

Czytając książkę „Niższe seminarium duchowne w misji Kościoła”, a także analizując fakty, które niejednokrotnie sam widziałem i mogłem w nich uczestniczyć, trzeba powiedzieć, że w niższym seminarium duchownym w Częstochowie mamy do czynienia z imponującą pracą, która została odważnie podjęta i mimo rozmaitych trudności owocnie wykonana – na rzecz zarówno Kościoła, jak i konkretnych młodych ludzi. Jest ona, oczywiście, kontynuowana wysiłkiem wielu ludzi, który z tej racji jest także wysiłkiem Kościoła. Za tę pracę należą się wyrazy uznania, ale także domaga się ona wsparcia ze strony wielu. Byłoby dobrze, gdyby Niższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej było szerzej znane i mocno wspierane. Wielu młodych ludzi w Polsce mogłoby w nim znaleźć miejsce i sposób na rozpoznanie swego powołania, a także na jego efektywne wsparcie. W najbliższym czasie pewnie nie powstanie w Polsce żadne nowe niższe seminarium duchowne, dlatego należałoby właściwie wesprzeć to istniejące, mając na uwadze, że chodzi przecież o misję Kościoła i jej realne urzeczywistnienie.

Inspirujące prawo

Trzecia część przygotowanej przez ks. Bieleckiego publikacji zawiera dokumenty dotyczące funkcjonowania seminarium w odniesieniu do prawa oświatowego obowiązującego w Polsce. Zestaw opracowanych i wprowadzonych w życie dokumentów budzi respekt, pokazując, że nauczanie i wychowanie w częstochowskim seminarium stoi na bardzo dobrym poziomie, jest traktowane odpowiedzialnie i prowadzone konsekwentnie. Być może jest to najtrudniejszy element w realizowanej za pośrednictwem faktów przystosowanej odnowie, o której wspomniałem, ponieważ chodzi o uzgodnienie w prezentowanych dokumentach tego, czego domagają się wytyczne kościelne, oraz tego, czego domaga się prawo państwowe. Chociaż w gruncie rzeczy nie są to porządki – kościelny i państwowy – sprzeczne ze sobą, to na pewno są autonomiczne, dlatego stworzenie ich spójnej syntezy domagało się wykonania realnej i poważnej pracy, za którą stoi wiele osób, kierujących się podstawową troską o młodzież i o jej wszechstronną formację. Z wielu wypracowanych elementów prawa funkcjonującego w częstochowskim seminarium można by owocnie korzystać także w innych placówkach oświatowych i wychowawczych. Prawo wprawdzie nie jest profetyczne, ale na pewno może być inspirujące.

Książka przygotowana przez ks. Jerzego Bieleckiego zasługuje na poznanie. Niższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej jest elementem misji Kościoła. Zasługuje na uznanie i na wsparcie, gdyż chodzi nie o nas, ale o Kościół i faktyczne urzeczywistnianie się jego misji w czasie, który jest naszym czasem.

Książkę można zamawiać pod adresem: Redakcja Tygodnika Katolickiego „Niedziela”, ul. 3 Maja 12, 42-200 Częstochowa, tel.: 34 369 43 52, 34 369 43 37, 34 365 19 17, 34 369 43 00; e-mail: kolportaz@niedziela.pl .