Rodziny zostawiają seniorów w szpitalach na święta. "To już powszechne"

Rzadko lekarze z SOR zauważają, że może to wynikać z nagłego pogorszenia stanu zdrowia bliskich i szukania pomocy medycznej.

Karpiński na kilka dni przed rozpoczynającymi się świętami wielkanocnymi powiedział, że każdy okres świąteczny - z doświadczenia lecznictwa zamkniętego - wiąże się sytuacjami dotyczącymi przywożenia, a następnie problemem z odbiorem przez rodzinę pacjentów starszych, nie wymagających leczenia w szpitalu.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

"Jest to niezwykle traumatyzujące zjawisko dla personelu medycznego, który obserwuje cierpienie psychiczne tych osób, którymi rodzina nie jest zainteresowana" - ocenił pomorski lekarz wojewódzki.

Jego zdaniem, pacjenci, mimo swojej niepełnosprawności i licznych chorób przewlekłych, mają często pełną świadomość, że rodzina ich nie chce odebrać, nie mówią o tym, wstydzą się tego i pogrążają się w smutku. "To częsty widok w szpitalach w okresie świątecznym" - zauważył Karpiński.

Dodał, że jest to zjawisko powszechne o różnym nasileniu. Podkreślił, że od kilku do kilkunastu procent chorych przebywających w szpitalu w okresie świątecznym jest w takiej sytuacji. Zaznaczył, że dane wskazują na zwiększanie się liczby osób starszych, co - jego zdaniem - oznacza, że problem będzie narastał.

Reklama

Rozwiązaniem - jak podkreślił - byłoby znaczące poszerzenie systemowej opieki nad starszą osobą w postaci zwiększenia ośrodków opiekuńczo-leczniczych, zapewniających opiekę stacjonarną, a także domową wspierającą rodzinę w opiece nad starszymi osobami.

"Potrzebne jest zwiększenie ilości wykwalifikowanych opiekunów, od których wymagana jest duża wiedza i przygotowanie do opieki nad starszą osobą obciążoną całym szeregiem chorób wymagających pomocy w codziennej higienie, zmianie pieluch, umycia w łóżku, czy pomocy w przejściu do toalety" - powiedział. Dodał, że to konieczność wykonywania wielu czynności pielęgnacyjnych wymagających siły i umiejętności, a także psychiczne obciążenie trudnymi zachowaniami podopiecznego wynikającymi z procesów neurodegeneracyjnych.

Kierownik ds. komunikacji społecznej i promocji Szpitali Pomorskich Małgorzata Pisarewicz podkreśliła, że pacjenci trafiają na SOR do dwóch placówek zarządzanych przez spółkę w Gdyni i Wejherowie. "Są to głównie osoby starsze, a bardzo często są to osoby z demencją, mające problem z orientacją czasową i przestrzenną. Taki pacjent nie wie, dlaczego się tu znalazł, ani jak wrócić do domu" - powiedziała.

Dodała, że w okresie świątecznym zauważa seniorów, którzy są przywożeni przez rodziny i trafiają do szpitali odwodnieni, z problemami wynikającymi bardziej z wieku, niż konkretnej choroby. "Zdarza się, że po nawodnieniu i odpowiednim zaopiekowaniu, pacjent dochodzi do siebie, ale telefon bliskich, by odebrali seniora nie odpowiada" - podkreśliła.

Reklama

W rozmowie z PAP przyznała, że zdarzają się opiekunowie, którzy niechętnie odbierają ze szpitali osoby w wieku podeszłym. "To jest duży problem dla szpitala, bowiem organizujemy transport, który jeździ po parę razy do domu chorego, a drzwi pozostają zamknięte. W ostateczności wzywamy policję. Mamy do czynienia z chorym, którego ta sytuacja dodatkowo stresuje" - zaznaczyła.

Kierownik SOR w Szpitalu św. Wojciecha w Gdańsku Paulina Domańska-Gruszczyńska powiedziała, że w okresie przedświątecznym obserwuje zwiększoną liczbę starszych pacjentów trafiających do szpitala. "Wynika to często z faktu, iż rodziny, które odwiedzają swoich bliskich, głównie przy okazji świąt, zauważają nagłe pogorszenie ich stanu zdrowia lub trudności w codziennym funkcjonowaniu. Taka sytuacja bywa dla nich zaskoczeniem i naturalnie prowadzi do szukania pomocy medycznej" - stwierdziła.

Zaznaczyła, że chociaż intencją rodzin jest troska o seniora, zdarza się, że procesy diagnostyczne czy organizacja dalszej opieki w leczeniu ambulatoryjnym sprawia, że starsze osoby pozostają w szpitalu dłużej, niż wynikałoby to z medycznej konieczności.

Rzeczniczka Szpitala Specjalistycznego w Kościerzynie Marta Lorek powiedziała, że w okresie świątecznym - także w Wielkanoc - obserwuje wyraźny wzrost liczby pacjentów w podeszłym wieku zgłaszających się do SOR. "Szacujemy, że w tym czasie liczba takich zgłoszeń może wzrosnąć nawet o 20 proc." - dodała.

Reklama

Wskazała, że osoby starsze, które trafiają do SOR, to najczęściej pacjenci zmagający się z wieloma chorobami przewlekłymi. Powodem ich hospitalizacji są zazwyczaj zaostrzenia już istniejących schorzeń – przede wszystkim niewydolności krążenia (objawiającej się m.in. obrzękami i spadkiem tolerancji wysiłku), przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (duszności), czy też progresji choroby nowotworowej (często związanej z trudnościami w radzeniu sobie z bólem w zaawansowanym stadium).

"Pacjenci ci trafiają do nas zarówno za pośrednictwem zespołów ratownictwa medycznego, jak i przywożeni są przez osoby najbliższe – często własnymi samochodami. W takich sytuacjach zgłaszane są przede wszystkim objawy pogorszenia stanu ogólnego chorego" - dodała.

Podkreśliła, że niekiedy powodem takiego pogorszenia jest brak możliwości pełnego stosowania się do zaleceń terapeutycznych, co może wynikać z różnych przyczyn – od trudności organizacyjnych po ograniczenia funkcjonalne czy poznawcze samych pacjentów. "Z naszej strony staramy się zawsze podchodzić do takich sytuacji z pełnym zrozumieniem, mając na uwadze zarówno dobro pacjenta, jak i sytuację jego bliskich" - zapewniła przedstawicielka szpitala w Kościerzynie.

Zwiększoną liczbę pacjentów w podeszłym wieku w szpitalu w okresie świątecznym zauważa również kierownik SOR w Szpitalu im. M. Kopernika w Gdańsku Piotr Rychlik. Jego zdaniem, wynika to w głównej mierze ze struktury demograficznej oraz trwającego okresu zwiększonej zapadalności na choroby infekcyjne. "W tej grupie powszechnie występują obciążenia wieloma schorzeniami przewlekłymi. Po przeprowadzeniu niezbędnej diagnostyki, lekarz prowadzący decyduje, czy chory wymaga leczenia w szpitalu, czy terapia może być kontynuowana ambulatoryjnie" - powiedział.

Reklama

Dodał, że jeśli w grę wchodzi ta druga opcja, pacjent trafia do miejsca zamieszkania. "Z naszej perspektywy problemy z kontaktem z rodziną, opiekunami czy ustaleniem miejsca zamieszkania zdarzają się, ale nie są powszechne" - przekazał.

Z kolei ordynator Klinicznego Oddziału Ratunkowego UCK prof. Mariusz Siemiński powiedział, że w przedświątecznym okresie nie obserwuje na razie wzrostu zgłoszeń pacjentów w starszym wieku.

"Problem osób w wieku podeszłym, które, najczęściej z powodu demencji, utraciły możliwość samodzielnego funkcjonowania i wymagają opieki, pojawia się regularnie przez cały rok" - stwierdził.

Zaznaczył, że w takich sytuacjach, jeżeli rodzina nie jest w stanie lub nie chce zapewnić opieki pacjentowi (bądź nie udaje się znaleźć nikogo z członków rodziny lub pacjent po prostu rodziny nie ma) interweniują pracownicy socjalni szpitala, którzy, w porozumieniu z odpowiednim ośrodkiem pomocy społecznej bądź ośrodkiem pomocy rodzinie, poszukują instytucji opiekuńczej gotowej objąć pacjenta opieką. "Proces ten jest bardzo trudny i frustrujący, trwa kilka dni. Wynika to z braku wystarczającej liczby takich miejsc" - dodał.

Ks. Andrzej Wiecki, dyrektor Caritas Archidiecezji Gdańskiej, prowadzącej m.in. Centrum Pomocowe Caritas im. św. Jana Pawła II w Gdańsku oraz Centrum Pomocowe Caritas im. św. o. Pio w Gdyni zauważył, że osób, które pozostają w okresie świątecznym w placówkach, którymi kieruje, z roku na rok jest mniej.

Reklama

"Wydaje się, że rośnie społeczna świadomość tego, że warto osoby starsze zabierać do domu na święta. Oczywiście są takie osoby, które albo zupełnie nie mają kontaktu ze swoimi rodzinami, albo tych rodzin po prostu już nie mają i dlatego pozostają u nas. Czasami jest tak, że rodziny nie mają możliwości przestrzennej u siebie w domu, żeby się zaopiekować seniorem. Niekiedy wynika to też po prostu z jego choroby" – powiedział.

Podkreślił, że pracownicy i wolontariusze starają się przez cały rok tworzyć podopiecznym atmosferę domową. "Również w święta jesteśmy razem. Na ile to jest możliwe, staramy się naszych seniorów aktywnie włączyć do przygotowań, m.in. poprzez tworzenie ozdób, czy poznawanie tradycji świątecznych" – dodał dyrektor gdańskiej Caritas.

Zaznaczył też, że nikt nie zastąpi seniorom rodziny. "Chociaż staramy się stworzyć namiastkę domu, to on nigdy nie będzie takim prawdziwym domem, w którym nasz podopieczny spotyka się razem ze swoimi dziećmi czy wnukami. To bardzo ważne, aby przynajmniej 2-3 razy w ciągu roku mógł on wrócić do tego miejsca, z którego się wywodzi, gdzie spędził większość swojego życia" – powiedział.

Piotr Mirowicz, Dariusz Sokolnik

Po przedstawieniu dwa tygodnie temu postaci św. Franciszka z Asyżu chciałbym dzisiaj opowiedzieć o innym świętym, który należał do pierwszego pokolenia Braci Mniejszych: o Antonim Padewskim czy - jak go się również nazywa - Lizbońskim, nawiązując do miejsca jego urodzenia. Mowa o jednym z najpopularniejszych świętych w całym Kościele katolickim, czczonym nie tylko w Padwie, gdzie wzniesiono wspaniałą bazylikę, w której spoczywają jego doczesne szczątki, ale na całym świecie. Wierni z wielką czcią odnoszą się do jego obrazów oraz figur, przedstawiających go z lilią, symbolem jego czystości, bądź z Dzieciątkiem Jezus na ręku, upamiętniającym cudowne widzenie, o którym wspominają niektóre źródła literackie. Antoni w znaczący sposób przyczynił się do rozwoju duchowości franciszkańskiej dzięki swym wybitnym przymiotom - inteligencji, zrównoważeniu, gorliwości apostolskiej, a przede wszystkim żarliwości mistycznej. Urodził się w Lizbonie w szlacheckiej rodzinie ok. 1195 r. i na chrzcie otrzymał imię Fernando (Ferdynand). Wstąpił do kanoników zachowujących monastyczną Regułę św. Augustyna, najpierw w klasztorze św. Wincentego w Lizbonie, następnie Świętego Krzyża w Coimbrze - renomowanego ośrodka kultury Portugalii. Z zainteresowaniem i zapałem poznawał Biblię i Ojców Kościoła, zdobywając wiedzę teologiczną, którą owocnie wykorzystywał w działalności nauczycielskiej i kaznodziejskiej. W Coimbrze wydarzył się epizod, który w decydujący sposób wpłynął na jego życie: w 1220 r. wystawiono tam relikwie pierwszych pięciu misjonarzy franciszkańskich, którzy udali się do Maroka, gdzie ponieśli śmierć męczeńską. Ich historia zrodziła w młodym Ferdynandzie pragnienie naśladowania ich i postępowania drogą chrześcijańskiej doskonałości: poprosił wówczas o zgodę na opuszczenie kanoników św. Augustyna i zostanie bratem mniejszym. Jego prośba została przyjęta i pod nowym, zakonnym imieniem Antoni on również wyruszył do Maroka. Opatrzność Boża zdecydowała jednak inaczej. Z powodu choroby musiał wrócić do Włoch i w 1221 r. wziął udział w słynnej Kapitule Namiotów w Asyżu, gdzie spotkał też św. Franciszka. Następnie żył czas jakiś w całkowitym ukryciu w klasztorze w pobliżu Forli w północnych Włoszech, gdzie Pan powołał go do innej misji. Wysłany w okolicznościach zupełnie przypadkowych do wygłoszenia kazania z okazji święceń kapłańskich, pokazał, że wyposażony jest w taką wiedzę i dar wymowy, iż przełożeni przeznaczyli go do kaznodziejstwa. Tak oto rozpoczął we Włoszech i we Francji ogromnie intensywną i skuteczną działalność apostolską, by nakłonić sporą liczbę osób, które odeszły od Kościoła, do zmiany decyzji. Był też jednym z pierwszych nauczycieli teologii Braci Mniejszych, jeżeli nie wręcz pierwszym. Rozpoczął swe nauczanie w Bolonii, z błogosławieństwem Franciszka, który, w uznaniu cnót Antoniego, wystosował do niego krótki list, rozpoczynający się tymi słowami: „Podoba mi się, że nauczasz świętej teologii braci”. Antoni położył podwaliny pod teologię franciszkańską, która - uprawiana przez innych wybitnych myślicieli - miała osiągnąć swoje szczyty w postaciach Bonawentury z Bagnoregio i bł. Dunsa Szkota. Kiedy został prowincjałem Braci Mniejszych w Północnych Włoszech, nadal zajmował się kaznodziejstwem, dzieląc je ze sprawowaniem urzędu przełożonego. Gdy skończył misję prowincjała, wrócił w okolice Padwy, dokąd jeszcze kilkakrotnie się udawał. Po niespełna roku zmarł u bram tego miasta - 13 czerwca 1231 r. Padwa, która przyjęła go z miłością i czcią, złożyła mu wieczny hołd czci i pobożności. Sam papież Grzegorz IX - który wysłuchawszy jego kazania, nazwał go „Arką Testamentu” - kanonizował go w 1232 r., również w następstwie cudów, jakie dokonały się za jego wstawiennictwem. W ostatnim okresie życia Antoni zapisał dwa cykle „Kazań”, zatytułowane „Kazania niedzielne” i „Kazania na uroczystości i święta”, przeznaczone dla kaznodziejów i wykładowców teologii z Zakonu Franciszkańskiego. Komentuje w nich teksty Pisma Świętego, prezentowane przez liturgię, wykorzystując patrystyczno-średniowieczną interpretację czterech zmysłów: literackiego lub historycznego, alegorycznego lub chrystologicznego, topologicznego czy moralnego i anagogicznego, który ukierunkowuje ku życiu wiecznemu. Chodzi o teksty teologiczno-homiletyczne, będące odzwierciedleniem żywego przepowiadania, w których Antoni proponuje prawdziwą i właściwą drogę chrześcijańskiego życia. Tak wielkie jest bogactwo nauki duchowej zawartej w „Kazaniach”, że czcigodny papież Pius XII w 1946 r. ogłosił Antoniego doktorem Kościoła, nadając mu tytuł „Doctor Evangelicus”, gdyż z pism tych przebija świeżość i piękno Ewangelii; dziś jeszcze możemy czytać je z wielkim pożytkiem duchowym. W swoim nauczaniu mówi o modlitwie jako związku miłości, która popycha człowieka do słodkiej rozmowy z Panem, przynosząc niewypowiedzianą radość, która łagodnie ogarnia modlącą się duszę. Antoni przypomina nam, że modlitwa potrzebuje atmosfery ciszy, która nie ma nic wspólnego z oderwaniem się od zewnętrznego hałasu, ale jest doznaniem wewnętrznym, mającym na celu usunięcie przeszkód w skupieniu się, spowodowanych przez troski duszy. Według nauczania tego wybitnego doktora franciszkańskiego, modlitwa składa się z czterech niezbędnych postaw, które Antoni określił po łacinie jako „obsecratio”, „oratio”, „postulatio”, „gratiarum actio”. Moglibyśmy je przetłumaczyć następująco: ufne otwarcie serca na Boga, czuła rozmowa z Nim, przedstawienie naszych potrzeb, wysławianie Go i dziękczynienie. W tym nauczaniu św. Antoniego o modlitwie widzimy jeden ze szczególnych rysów teologii franciszkańskiej, którą on zapoczątkował, a mianowicie fundamentalną rolę przyznaną miłości Bożej, która wkracza w sferę uczuć, woli, serca, i będącej także źródłem, z którego wytryska poznanie duchowe, przerastające wszelkie poznanie. Pisze dalej Antoni: „Miłość jest duszą wiary, sprawia, że jest ona żywa; bez miłości wiara umiera” („Kazania na niedziele i święta II”, „Il Messaggero”, Padwa 1979, s. 37). Tylko dusza, która się modli, może dokonać postępów w życiu duchowym: oto uprzywilejowany przedmiot przepowiadania św. Antoniego. Zna on doskonale ułomności ludzkiej natury, skłonność do popadania w grzech, dlatego stale wzywa do walki ze skłonnością do chciwości, pychy, nieczystości oraz do praktykowania cnót ubóstwa i wielkoduszności, pokory i posłuszeństwa, niewinności i czystości. Na początku XIII wieku, w kontekście odrodzenia miast i rozkwitu handlu, wzrastała liczba osób nieczułych na potrzeby ubogich. Z tego też powodu Antoni wielokrotnie wzywa wiernych do myślenia o prawdziwym bogactwie, bogactwie serca, które czyni ich dobrymi i miłosiernymi, i gromadzeniu skarbów dla Nieba. „Bogacze - tak wzywa - zaprzyjaźnijcie się z ubogimi, (...) przyjmijcie ich w swoich domach: to oni, ubodzy, przyjmą was potem w wieczne mieszkanie, gdzie jest piękno pokoju, ufność w bezpieczeństwo oraz obfity spokój wiecznej sytości” (tamże, s. 29). Czyż nie widzimy, Drodzy Przyjaciele, że to nauczanie jest bardzo ważne także dziś, gdy kryzys finansowy i poważne nierówności gospodarcze zubożają wiele osób i stwarzają warunki nędzy? W encyklice „Caritas in veritate” przypominam: „Ekonomia bowiem potrzebuje etyki dla swego poprawnego funkcjonowania; nie jakiejkolwiek etyki, lecz etyki przyjaznej osobie” (n. 45). Antoni, w szkole Franciszka, stawia zawsze Chrystusa w centrum życia i myślenia, działania i kaznodziejstwa. I to jest drugi rys typowy dla franciszkańskiej teologii: chrystocentryzm. Kontempluje ona z upodobaniem i wzywa do kontemplacji tajemnic człowieczeństwa Pana, w szczególny sposób tajemnicy Narodzenia, które wywołują w nim uczucia miłości i wdzięczności dla Bożej dobroci. Również widok Ukrzyżowanego inspiruje w nim myśli o wdzięczności dla Boga i szacunku dla godności osoby ludzkiej, tak iż wszyscy, wierzący i niewierzący, mogą znaleźć w niej to znaczenie, które wzbogaca życie. Antoni pisze: „Chrystus, który jest twoim życiem, wisi przed tobą, abyś patrzył na krzyż jak w lustro. Będziesz mógł tam poznać, jak śmiertelne były twoje rany, których żadne nie uleczyłoby lekarstwo, jak tylko krew Syna Bożego. Jeśli dobrze się przyjrzysz, będziesz mógł zdać sobie sprawę, jak wielka jest twoja godność ludzka i twoja wartość (...). W żadnym innym miejscu człowiek nie może lepiej uświadomić sobie, jak wiele jest wart, jak wtedy, gdy spogląda w lustro krzyża” („Kazania na niedziele i święta III”, str. 213-214). Drodzy Przyjaciele, oby Antoni Padewski, tak bardzo czczony przez wiernych, mógł wstawiać się za całym Kościołem, a zwłaszcza za tymi, którzy poświęcają się kaznodziejstwu. Oni zaś, czerpiąc natchnienie z jego przykładu, niech troszczą się o łączenie mocnej i zdrowej nauki ze szczerą i żarliwą pobożnością i zwięzłością przekazu. W obecnym Roku Kapłańskim módlmy się, aby kapłani i diakoni pełnili pilnie tę posługę głoszenia i aktualizacji Słowa Bożego wiernym, przede wszystkim w homiliach liturgicznych. Niech będą one skutecznym przedstawieniem odwiecznego piękna Chrystusa, właśnie tak jak zalecał Antoni: „Kiedy głosisz Chrystusa, otwiera On twarde serca; gdy wzywasz Go, osładza gorzkie pokusy; gdy myślisz o Nim, rozjaśnia Twoje serce; kiedy o Nim czytasz, nasyca twój umysł” („Kazania na niedziele i święta III”, str. 59).