Reklama

Niedziela w Warszawie

Kłopoty z pamięcią

Niedziela warszawska 2/2014, str. 5

[ TEMATY ]

Żydzi

Marcin Żegliński

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

WOJCIECH DUDKIEWICZ: – Skąd pomysł na tę książkę?

GRZEGORZ GÓRNY: – Gdy zagłębiłem się w losy Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej, przekonałem się, jak wielka była skala naszej pomocy dla Żydów. Bardzo kontrastuje to z tym opowieść o Polakach, jako współsprawcach Holocaustu, czy – jak ich nazwał Jan Tomasz Gross – „ułatwiaczach” i beneficjentach Holokaustu. Narracje na ten temat koncentrują się na Polakach i Żydach, a gdzieś znikają Niemcy, którzy masowo eksterminowali oraz wprowadzili i egzekwowali prawo przewidujące karę śmierci za jakąkolwiek formę niesienia im pomocy. Historycy obliczają, że aby uratować jednego Żyda, potrzebne było zaangażowanie dziesięciu osób. Hanna Krall we wspomnieniowym tekście doliczyła się ponad 40 osób, które po kolei jej pomagały, przekazując ją z jednego miejsca do drugiego, tworząc łańcuszek ludzi dobrej woli. Tyle osób narażało życie dla obcej żydowskiej dziewczynki.

– Wydawałoby się, że sporo wiemy na temat ratowania Żydów przez Polaków?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

– Za mało. A temat wydaje się albo zapomniany, albo nieobecny, wiedza o tym wciąż jest niewielka na Zachodzie, ale także w Polsce. Wciąż pewne rzeczy trzeba przypominać. Przez pół wieku, gdy kształtował się światowy dyskurs o Holokauście, głos Polski był nieobecny. Byliśmy za „żelazną kurtyną”, Polacy nie uczestniczyli w debatach, które odbywały się na Zachodzie. Wobec tego opinia amerykańska, żydowska i zachodnioeuropejska nie miały możliwości zapoznać się z polskim punktem widzenia oraz z naszymi pracami historycznymi. Stało się to możliwe dopiero po upadku komunizmu. Widać, że świadomość tego zaczyna powoli docierać do historyków żydowskich, którzy już mówią, że ta pomoc była znacznie większa niż obrazuje to sześć tysięcy drzewek upamiętniających Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata w instytucie Yad Vashem.

– Czyli jest dobrze, a w każdym razie coraz lepiej?

– Z tym, że to nie przekłada się na świadomość zbiorową, która jest kształtowana w największym stopniu przez kulturę masowa, wielkie produkcje filmowe. Tu dominuje zupełnie inny obraz. O ile historycy zaczęli mieć świadomość, jak wyglądała rzeczywistość okupacyjna i jak wielka była skala pomocy, to trzeba, żeby to się przebiło do szerszej opinii publicznej. Ta książka jest małym krokiem w tym kierunku. W opowieści na temat Holocaustu narracja skupia się na Polakach i Żydach, a gdzieś znikają Niemcy. Po pierwsze, znikają oni jako reprezentanci konkretnego narodu, pojawiają się jako niezidentyfikowani naziści. A po drugie, umyka fakt, że to oni prowadzili masową eksterminację Żydów, i to przed Niemcami trzeba było ich chronić z narażeniem życia. To Niemcy wydawali nagrody pieniężne za wydawanie Żydów, żerując na najniższych instynktach. Dziś, zwłaszcza na Zachodzie, rozpowszechniona jest narracja, że zjawisko pomocy Żydom było marginalne, a większość polskiego społeczeństwa była wrogo nastawiona do Żydów.

– Ostatnio rozpowszechnił ją niemiecki serial „Nasze matki, nasi ojcowie” pokazujący, że Akowcy byli antysemitami.

Reklama

– Jak się ogląda takie filmy, można odnieść wrażenie, jakby organizatorzy Holokaustu nie byli zbrodniarzami, lecz niemieckimi idealistami, którzy wzięli udział w romantycznej przygodzie na Wschodzie. Pełnili tu misję cywilizacyjną, no, może trochę nieadekwatnymi środkami, a na ich tle Polacy to motłoch, ciemna tłuszcza, która trzeba ucywilizować. Wobec tego z niosących cywilizację sprawców i organizatorów zbrodni zostaje zdjęta odpowiedzialność. To zafałszowanie historii i jak tak dalej pójdzie, wkrótce dowiemy się, że podczas konferencji w Wannsee Reinhard Heydrich i Adolf Eichmann założyli Żegotę, żeby ratować Żydów przed Holokaustem z rąk Polaków.

– Wiemy, chociaż z grubsza, ilu Polaków uczestniczyło w pomocy Żydom?

– Różni historycy wskazują różne liczby osób w różny sposób pomagających ukrywającym się Żydom. Historycy żydowscy mówią, że musiało być w to zaangażowanych kilkaset tysięcy Polaków. A nie można zapominać, że w Polsce okupowanej przez Niemców groziła za to odpowiedzialność zbiorowa: kara śmierci nie tylko dla pomagającego, ale także dla całej jego rodziny. Już za podanie kubka wody śmierć mogła spotkać całą rodzinę. Mimo to bardzo wiele osób ryzykowało życie swoje i swoich najbliższych, dla ratowania zupełnie nieznanych sobie ludzi. Było to nieporównywalne z sytuacją w Europie Zachodniej. Np. ludzie, którzy ukrywali Annę Frank, w Amsterdamie, przeżyli wojnę. W Polsce zostaliby rozstrzelani. To dramatyczna różnica, która musimy wziąć pod uwagę, opowiadając o tamtych czasach, oceniając czyjąś postawę. To była postawa heroiczna.

2014-01-08 09:31

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

III Wieluńskie Dni Kultury Żydowskiej

[ TEMATY ]

kultura

Żydzi

dni kultury

Wieluń

Zofia Białas

W pierwszym dniu, 18 września, uczniowie wieluńskich szkół obejrzeli w Kino – Teatrze „Syrena” film, „Kto napisze naszą historię” poświęcony Emanuelowi Ringelblumowi i założonej przez niego podziemnej organizacji Oneg Szabat, zwiedzili także w Miejskiej i Gminnej Bibliotece Publicznej w Wieluniu wystawę "Izrael- dziedzictwo innowacyjności", która oficjalnie została otwarta w dniu następnym, czyli 19 września. Wystawę, dzięki staraniom pani Iwony Urbanek, nauczycielki języka polskiego i historii w Zespole Szkół nr 3, podróżniczki z zamiłowania, przywieziono z Izraelskiej Ambasady w Warszawie.

Z wystawy (otwarta do 1 października) dowiedzieliśmy się, że Izrael to tylko 22 tys. km kwadratowych powierzchni i 9 mil. Ludności, stolica to Jerozolima – pierwsze miasto w świecie w całości pokryte siecią Wi-Fi, to także 273 km plaż nad Morzem Śródziemnym, Morzem Martwym, Morzem Czerwonym i najwyżej na świecie położonym Jeziorem Galilejskim, to także 9 naukowców uhonorowanych Nagrodą Nobla i ciągle wzrastająca liczba drzew, to ponadto jeden z 8 krajów, który w Kosmos wysłał własnego satelitę…
CZYTAJ DALEJ

Rozpoczęła się peregrynacja relikwii świętego Carlo Acutisa

2025-10-01 11:41

[ TEMATY ]

diecezja świdnicka

peregrynacja relikwii

ks. Emil Dudek

św. Carlo Acutis

ks. Aksel Mizera

ks. Mirosław Benedyk/Niedziela

Relikwie świętego Carlo Acutisa podczas spotkania młodych Lite for Life w Wambierzycach

Relikwie świętego Carlo Acutisa podczas spotkania młodych Lite for Life w Wambierzycach

Święty Carlo Acutis to młody człowiek, który swoim krótkim życiem pokazał, że świętość jest możliwa także w XXI wieku. Wyróżniała go niezwykła dojrzałość wiary i konsekwencja w codziennych wyborach. Nie uciekał od świata młodych, ale potrafił odnaleźć w nim głębię – grał w gry komputerowe, korzystał z internetu, miał przyjaciół. A jednocześnie żył tak, jakby codziennie chciał zostawić po sobie ślad miłości Boga. To właśnie jego świadectwo stało się punktem odniesienia dla rozpoczętej w diecezji świdnickiej peregrynacji relikwii.

28 września w kolegiacie Matki Bożej Bolesnej i Świętych Aniołów Stróżów w Wałbrzychu zainaugurowano czas nawiedzenia relikwii świętego nastolatka. W związku z tym wydarzeniem przez całą niedzielę kazania głosił ks. Aksel Mizera, wikariusz parafialny. Jego słowa, pełne odniesień do życia Carlo, wybrzmiały szczególnie mocno.
CZYTAJ DALEJ

Leon XIV: przed Bogiem zdamy sprawę z troski o bliźnich i świat stworzony

2025-10-01 17:47

[ TEMATY ]

Leon XIV

Monika Książek

„Bóg zapyta nas, czy pielęgnowaliśmy i dbaliśmy o świat, który stworzył (por. Rdz 2, 15), dla dobra wszystkich i przyszłych pokoleń, oraz czy troszczyliśmy się o naszych braci i siostry” - stwierdził Ojciec Święty podczas konferencji zorganizowanej w 10. rocznicę publikacji encykliki Laudato si’ w Centrum Mariapoli w Castel Gandolfo.

Zanim przejdę do kilku przygotowanych uwag, chciałbym podziękować dwojgu przedmówcom, [Arnoldowi Schwarzeneggerowi i Marinie Silva - brazylijska minister środowiska i zmian klimatycznych - przyp. KAI], ale chciałbym dodać, że jeśli rzeczywiście jest wśród nas dziś po południu bohater akcji, to są to wszyscy, którzy wspólnie pracują, aby coś zmienić.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję