Nie chciałbyś żyć w średniowieczu! A czy Twoje dzieci będą?

Resortowe rozdwojenie jaźni

W czerwcu br. na konferencji prasowej Katarzyna Lubnauer, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej poinformowała, że "przedmioty ścisłe i przyrodnicze będą priorytetem w roku szkolnym 2024/2025". To logiczna konsekwencja kontynuowanej przez ugrupowania i prasę lewicową deprecjacji reformy edukacji Anny Zalewskiej, minister edukacji narodowej w latach 2015-2019. Wystarczy chociażby przypomnieć artykuł z jednego z ogólnopolskich dzienników. "To biologia i chemia pozwalają nam rozumieć świat" krzyczy tytuł artykułu "GW" z 23 czerwca 2023 r. Dalej możemy przeczytać, że na reformie edukacji Anny Zalewskiej ucierpiały nie tylko gimnazja, ale i wszystkie nauki przyrodnicze...że wśród uczniów szkół podstawowych spada umiejętność analitycznego myślenia.

Można by zatem zakładać, że drastyczne ograniczenie listy lektur, treści nauczania z historii oraz z pozostałych przedmiotów humanistycznych miało z czasem prowadzić do wzrostu liczby godzin zajęć z przedmiotów ścisłych. Co jednak planują władzę MEN?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Otóż, z programu nauczania "wylatują" – jak powiedziała K. Lubnauer w rozmowie z „Rzeczpospolitą” chemia, biologia, geografia i fizyka. Zastąpi je jeden – przyroda, która będzie miksem czterech wymienionych przedmiotów.

Reklama

Koncepcje resortu przywodzą na myśl kształt szkolnictwa polskiego sprzed 1773 r. Powołana wówczas przez Sejm Komisja Edukacji Narodowej, dając uczniom praktyczne umiejętności, ograniczyła nauczanie łaciny, a wprowadziła przedmioty przyrodnicze, fizykę, historię, geografię, a także elementy nauk rolniczych i medycznych. Czy obecne założenia zdają się wprowadzać polską szkołę na tory, którymi podążała 300, 400 a nawet pół tysiąca lat temu?

Wyważanie otwartych drzwi

W ocenie wiceminister edukacji, złym jest, kiedy uczniowie mówią o tym samym zjawisku na różnych przedmiotach, nie wiedząc, że mówią o tym samym.

– Gdy mówimy dziś o kwaśnym deszczu, to poruszamy sprawy z chemii, biologii i geografii – stwierdza wiceminister edukacji.

Powyższa koncepcja to krok do tzw. nauczania blokowego bardzo dobrze znanego pedagogice. Otóż nauczanie blokowe jest sposobem organizacji procesu dydaktycznego, który polega na łączeniu treści przedmiotów pokrewnych, w różnego rodzaju cykle tematyczne. Służy osiąganiu celów podstawy programowej poprzez pokazywanie ścisłych związków pomiędzy przedmiotami, które niejednokrotnie są przez nauczycieli i uczniów traktowane bardzo indywidualnie. Bardzo ważne jest w nim określenie celów, jak również umiejętności, które uczeń powinien nabyć podczas realizacji zajęć taką metodą. Warto wspomnieć, że zajęcia powinny pozostawić po sobie produkt finalny w postaci rozwiązanego problemu.

W świecie idei jest to właściwe podejście. Nauczanie blokowe weszło do szkół wraz z reformą edukacji w 1999 r. i miało być alternatywą dla nauczania encyklopedycznego. Miało sprawić, by przejście dziecka

z jednego etapu edukacyjnego do drugiego odbyło się w sposób płynny i łagodny. W koncepcji tej dziecko, jest postrzegane jako podmiot, które poznaje świat całościowo wraz z jego zależnościami.

Reklama

Z drugiej jednak strony, w dobie informatyki, komputerów, Internetu, dostępu do pełnej informacji, szkoła przestaje być głównym źródłem wiedzy, a staje się miejscem weryfikacji informacji przez nauczyciela- fachowca z danej dziedziny nauki. Oponenci nauczania blokowego zwracają uwagę, że jego stosowanie wiązałoby się nie tylko ze zmniejszeniem zakresu wiedzy przekazywanej z każdego przedmiotu, przez co mogłoby zabraknąć czasu na realizację wszystkich treści nauczania przewidzianych w podstawie programowej, ale nade wszystko na brak odpowiednich kompetencji nauczycieli. W ich opinii nie można być doskonałym biologiem, znakomitym chemikiem i szanowanym fizykiem. Nauka dlatego dzieli się na dziedziny, działy, gałęzie, ponieważ wyodrębniają się obszary, które wymagają bardziej dokładnego zbadania. Przykładem może być medycyna oraz liczne specjalizacje lekarskie. Znaczny rozwój nauk medycznych spowodował konieczność wprowadzenia specjalizacji podstawowych i szczegółowych. Nie jest niczym dziwnym, że pacjent, mający problemy ze wzrokiem wybiera okulistę, nie internistę czy gastrologa. A przecież zarówno jeden, drugi i trzeci medyk jest lekarzem po 6-letnich studiach medycznych. Analogiczna sytuacja może pojawić się w 2026 r. w szkołach podstawowych. Uczniowie zainteresowani anatomią, botaniką będą kierować swe pytania do…fizyka jądrowego, który po podyplomówce będzie uczył przyrody. Młody człowiek, którego hobby stanowi astronomia, będzie podejmował dyskusję z nauczycielem… chemii. Nieuchronnie międzyprzedmiotowe łączenie treści automatycznie oznacza ich zubożenie i spłycenie a być może i gorsze przygotowanie do egzaminu. Rodzi się zatem pytanie… czy chcemy szkoły nowoczesnej czy średniowiecznej?

Adwokat diabła. Wyniki badań PISA oraz zagraniczne doświadczenia

Kwestia integracji treści w obrębie wszystkich nauk przyrodniczych oraz ściślejsze łączenia ich z matematyką i technologią, a niekiedy nawet z naukami społecznymi, jest tematem dyskusji toczonych na całym świecie, szczególnie w okresie reformowania systemów edukacji poszczególnych krajów. W wielu krajach, np. w Anglii czy w Stanach Zjednoczonych, również na wyższych etapach edukacji kontynuuje się nauczanie przedmiotu „nauki przyrodnicze” (science), który odpowiada w przybliżeniu wszystkim czterem wspomnianym przedmiotom. We Francji podobny przedmiot nazywa się „nauki o życiu i Ziemi” (sciences de la vie et de la Terre) i obejmuje zagadnienia z biologii i geografii fizycznej. Ciągle brak jednak jednoznacznej odpowiedzi, który z tych dwóch modeli nauczania – przedmiotowy czy blokowy – jest skuteczniejszy. W międzynarodowym badaniu PISA znakomite wyniki osiągają uczniowie zarówno z Hongkongu, gdzie stosuje się zintegrowane nauczanie przedmiotów przyrodniczych, jak i z Finlandii, w której zachowano tradycyjny po dział na osobne przedmioty (MEN, 2011). Również w skali jednego kraju, jak dowodzą wyniki badań, trudno wskazać wyraźne różnice w osiągnięciach uczniów pomiędzy szkołami stosujący mi rozdzielne i zintegrowane nauczanie przedmiotów przyrodniczych.

Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że podział na osobne przedmioty przyrodnicze jest niezwykle silnie utrwalony w całym polskim systemie edukacyjnym. Przyszli nauczyciele kończą określone kierunki studiów, dla poszczególnych przedmiotów powstają osobne podstawy programowe, podręczniki i obudowa dydaktyczna, jak również odpowiedzialność za osiągnięcia uczniów z danego przedmiotu jest jednoznacznie przypisana do danego nauczyciela. W tej sytuacji wprowadzanie nauczania blokowego odbywać się musi niejako w opozycji do zastanej rzeczywistości. A przecież jest znacznie więcej problemów w polskiej szkole niż nauczanie blokowe.

Drodzy bracia i siostry! Dzisiaj chciałbym wam powiedzieć o kolejnej, po św. Katarzynie Sieneńskiej i św. Katarzynie z Bolonii świętej noszącej imię Katarzyna. Myślę o św. Katarzynie z Genui, znanej przede wszystkim z powodu jej wizji czyśćca. Tekst, który opisuje jej życie i myśl, został opublikowany w tym liguryjskim mieście w 1551 r. Jest podzielony na trzy części: „Życie i nauka”, „Udowodnienie i wyjaśnienie czyśćca” - bardziej znana jako Traktat oraz „Dialog między duszą a ciałem”. Redaktorem końcowym był spowiednik Katarzyny, ks. Cattaneo Marabotto. Katarzyna urodziła się w Genui w 1447 r. Była ostatnią z pięciorga dzieci. Została osierocona przez ojca, Giacomo Fieschi, gdy była jeszcze dzieckiem. Matka, Francesca di Negro, dała jej dobre wychowanie chrześcijańskie, na tyle, że starsza z dwóch córek została zakonnicą. W wieku szesnastu lat Katarzyna został wydana za mąż za Giuliano Adorno, człowieka, który po wielu doświadczeniach militarnych i handlowych na Bliskim Wschodzie, powrócił do Genui, aby się ożenić. Życie małżeńskie nie było łatwe, także ze względu na charakter małżonka, uzależnionego od hazardu. Sama Katarzyna miała początkowo skłonność do prowadzenia pewnego rodzaju życia światowego, w którym jednakże nie mogła odnaleźć spokoju. Po dziesięciu latach, w jej sercu było głębokie poczucie pustki i goryczy. Nawrócenie rozpoczęło się 20 marca 1473 r., dzięki wyjątkowym przeżyciom. Udawszy się do kościoła świętego Benedykta i klasztoru Matki Bożej Łaskawej, aby się wyspowiadać, klękając przed kapłanem, „otrzymała - jak sama pisze - ranę w sercu, ogromną miłość ku Bogu”, z bardzo jasną wizją swojej nędzy i wad, a jednocześnie dobroci Boga, że omal nie zemdlała. Z tego doświadczenia zrodziła się decyzja, która ukierunkowała całe jej życie: „Nigdy więcej świata, nigdy więcej grzechów” (por. Vita mirabile, 3rv). Wówczas Katarzyna uciekła, przerywając spowiedź. Gdy wróciła do domu, weszła do najodleglejszego pokoju i długo płakała. W tym momencie była już wewnętrznie pouczona o modlitwie i świadoma ogromnej miłości Boga względem niej, grzesznej. Było to doświadczenie duchowe, którego nie mogła wyrazić słowami (por. Vita mirabile, 4r). To właśnie przy tej okazji ukazał się jej cierpiący Jezus, niosący krzyż, jak jest to często przedstawiane w ikonografii świętej. Kilka dni później wróciła do księdza, by w końcu dokonać dobrej spowiedzi. Tutaj zaczęło się owo „życie oczyszczenia”, które przez długi czas było przyczyną jej stałego bólu za popełnione grzechy i pobudziło do przyjmowania pokuty i ofiar, aby ukazać Bogu swoją miłość. Na tej drodze Katarzyna coraz bardziej przybliżała się do Pana, aż do wejścia w to, co nazywa się „życiem zjednoczenia”, to znaczy relacji wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem. W Vita mirabile napisano, że jej dusza była prowadzona i pouczana wewnętrznie jedynie słodką miłością Boga, który dawał jej wszystko, czego potrzebowała. Katarzyna oddała się niemal całkowicie w ręce Pana, aby żyć przez około dwadzieścia pięć lat - jak pisze - „bez pośrednictwa jakiegokolwiek stworzenia, żyć pouczana i rządzona przez samego Boga”(Vita mirabile, 117r-118r), karmiąc się nade wszystko nieustanną modlitwą i Komunią Świętą przyjmowaną każdego dnia, co w jej czasach nie było powszechne. Dopiero wiele lat później Pan dał jej kapłana, który zatroszczył się o jej duszę. Katarzyna zawsze niechętnie zwierzała się i wyrażała doświadczenie swej mistycznej komunii z Bogiem, przede wszystkim ze względu na głęboką pokorę, jaką doświadczała w obliczu łask Pana. Jedynie perspektywa uwielbienia i możliwości pomagania w rozwoju duchowym innych ludzi pobudziła ją, aby powiedzieć innym, co się w niej wydarzyło, począwszy od chwili nawrócenia, które było jej doświadczeniem pierwotnym i podstawowym. Miejscem jej wstąpienia na szczyty mistyki był szpital Pammatone, największy kompleks szpitalny w Genui, którego była dyrektorką i inspiratorką. Tak więc Katarzyna żyła życiem w pełni czynnym, pomimo owej głębi swego życia duchowego. W Pammatone utworzyła się wokół niej grupa zwolenników, uczniów i współpracowników, zafascynowanych jej życiem wiary oraz miłością. Sam jej małżonek Giuliano Adorno, został nim na tyle pozyskany, że porzucił rozpustne życie, aby stać się tercjarzem franciszkańskim, przenieść do szpitala, i pomagać swej żonie. Zaangażowanie Katarzyny w opiekę nad chorymi trwało aż do końca jej ziemskiej pielgrzymki, 15 września 1510 r. Od nawrócenia do śmierci nie było wydarzeń nadzwyczajnych, ale dwa elementy charakteryzują całe jej życie: z jednej strony doświadczenie mistyczne, to znaczy głębokie zjednoczenie z Bogiem, odczuwane jako unia oblubieńcza, a z drugiej opieka nad chorymi, organizowanie szpitala, służba bliźniemu, zwłaszcza najbardziej potrzebującym i opuszczonym. Te dwa bieguny - Bóg i bliźni wypełniają całkowicie jej życie, praktycznie spędzone w obrębie szpitalnych murów. Drodzy przyjaciele, nigdy nie wolno nam zapominać, że im bardziej miłujemy Boga i trwamy w modlitwie, tym bardziej potrafimy prawdziwie kochać otaczające nas osoby, ponieważ będziemy zdolni do dostrzeżenia w każdej osobie oblicza Pana, który kocha bezgranicznie, nie czyniąc różnic. Mistyka nie tworzy dystansu wobec bliźniego, nie tworzy życia abstrakcyjnego, lecz raczej przybliża do drugiego człowieka ponieważ zaczyna się postrzegać świat oczyma i sercem Boga. Myśl Katarzyny o czyśćcu, ze względu na którą jest ona szczególnie znana, jest skondensowana w ostatnich dwóch częściach cytowanej księgi: „Traktat o czyśćcu” i „Dialogu między duszą a ciałem”. Ważne, aby zauważyć, że Katarzyna w swym doświadczeniu mistycznym nie ma nigdy szczególnych objawień o czyśćcu czy też doznających tam oczyszczenia duszach. Jednakże w pismach inspirowanych naszą Świętą jest to element centralny, a sposób jego opisania ma cechy oryginalne, na tle swej epoki. Pierwszy rys indywidualny dotyczy „miejsca” oczyszczenia dusz. W jej czasach przedstawiano go głównie odwołując się do obrazów związanych z przestrzenią: sądzono, że istnieje pewna przestrzeń, gdzie miałby się znajdować czyściec. U Katarzyny jednak czyściec nie jest przedstawiony jako element krajobrazu wnętrzności ziemi: jest to ogień nie zewnętrzny, ale wewnętrzny. Czyściec jest ogniem wewnętrznym. Święta mówi o drodze oczyszczenia duszy ku pełnej komunii z Bogiem, wychodząc od swojego doświadczenia głębokiego bólu z powodu popełnionych grzechów, w porównaniu z nieskończoną miłością Boga (por. Vita mirabile, 171v). Słyszeliśmy, że w czasie nawrócenia Katarzyna nagle odczuwa dobroć Boga, nieskończoną odległość swego życia od tej dobroci oraz palący ogień w swym wnętrzu. To jest ten ogień, który oczyszcza, jest to wewnętrzny ogień czyśćca. Także i tu jest rys oryginalny w porównaniu z myślą tamtej epoki. W istocie nie wychodzi się od zaświatów, aby powiedzieć o mękach czyśćcowych - jak to było w zwyczaju w tym czasie, a być może jeszcze dziś - aby następnie wskazać drogę do oczyszczenia i nawrócenia. Nasza Święta wychodzi od własnego doświadczenia życia wewnętrznego na drodze ku wieczności. Dusza - mówi Katarzyna - przedstawia się Bogu jako nadal związana pragnieniami i cierpieniami wynikającymi z grzechu, a to uniemożliwia jej, aby cieszyła się uszczęśliwiającą wizją Boga. Katarzyna stwierdza, że Bóg jest tak święty i czysty, że dusza zbrukana grzechem nie może się znaleźć w obecności Bożego majestatu (por. Vita mirabile, 177r). Także i my czujemy, jak bardzo jesteśmy oddaleni, jak bardzo jesteśmy pełni tak wielu rzeczy, które uniemożliwiają nam widzenie Boga. Dusza jest świadoma ogromnej miłości i doskonałej sprawiedliwości Boga, i w konsekwencji cierpi, że nie odpowiedziała w sposób prawidłowy i doskonały na tę miłość, a właśnie sama miłość wobec Boga staje się tym samym płomieniem, sama miłość oczyszcza z rdzy grzechu. U Katarzyny można dostrzec obecność źródeł teologicznych i mistycznych, z których zazwyczaj czerpano w owym czasie. W szczególności odnajdujemy typowy obraz zaczerpnięty od Dionizego Areopagity, to jest złotą nić, łączącą serce człowieka z samym Bogiem. Kiedy Bóg oczyścił człowieka, wiąże go cieniutką złotą nicią, jaką jest Jego miłość, i pociąga go ku sobie uczuciem tak silnym, że człowiek staje się „pokonanym, zwyciężonym, pozbawionym siebie”. W ten sposób serce człowieka jest opanowane przez miłość Boga, która staje się jedynym przewodnikiem, jedynym poruszycielem jego egzystencji (por. Vita mirabilis, 246 rv). Owa sytuacja wyniesienia ku Bogu i powierzenia się Jego woli, wyrażona obrazem nici, jest używana przez Katarzynę, aby wyrazić działanie światła Bożego na dusze w czyśćcu, światła, które je oczyszcza i unosi do wspaniałości promienistego blasku Bożego (por. Vita mirabilis, 179r). Drodzy przyjaciele! Święci w swoim doświadczeniu zjednoczenia z Bogiem, osiągają tak głębokie „poznanie” Bożych tajemnic, w którym nawzajem przenikają się miłość i poznanie, że stanowią pomoc dla teologów w ich wysiłkach badawczych, intellectus fidei rozumienia tajemnic wiary, rzeczywistego zgłębienia tajemnic, na przykład, czym jest czyściec. Poprzez swe życie święta Katarzyna poucza nas, że im bardziej kochamy Boga i wchodzimy w zażyłość z Nim na modlitwie, to tym bardziej pozwala się On poznawać i rozpala nasze serca swoją miłością. Pisząc o czyśćcu, Święta przypomina nam podstawową prawdę wiary, która staje się dla nas zachętą do modlitwy za zmarłych, aby mogli oni osiągnąć uszczęśliwiającą wizję Boga w komunii świętych (por. Katechizm Kościoła Katolickiego, 1032). Pokorna, wierna i wielkoduszna służba, jaką Święta zaoferowała przez całe życie w szpitalu Pammatone, to jasny przykład miłości dla wszystkich i szczególna zachęta dla kobiet, które wnoszą fundamentalny wkład na rzecz społeczeństwa i Kościoła, wraz ze swą cenną pracą, ubogaconą przez ich wrażliwość i poświęcenie się dla najbiedniejszych i najbardziej potrzebujących. Dziękuję. Tłum. st (KAI)/Watykan